"Sulak alanların koruma uygulaması yetersiz"

Akın Bodur/İskenderun
Resmi Gazetenin 28 Ekim 2022 tarihli nüshasında yayımlanan 6313 sayılı Cumhurbaşkanı kararıyla Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde bulunan Gölbaşı Gölü Doğal Sit Alanının koruma statüsü yeniden belirlendi. Buna göre, daha önce 6 bin dekar olan Gölbaşı Gölü Doğal Sit Alanının kesin korunacak hassas alan olarak tescili ve ilanı 2.500 dekar genişletilerek 8 bin dekara çıkarılmış oldu. 
Cumhurbaşkanlığı kararı ile doğal sit sınırlarının genişletildiğini ve bunun gölün sürdürülülebilirliğine yönelik olumlu bir karar olduğunu ifade eden Hatay Tabiatı Koruma Derneği Başkanı Abdullah Öğünç, sulak alanların korunması, planlanması ve işletimi konusunda son yıllarda düşünce planında ilerlemeler sağlandığını, ancak uygulamaların oldukça yetersiz olduğunu söyledi. 

"Ekolojik dengenin bozulmadan sürdürülebilmesi önemli'
İnsanın sağlıklı bir şekilde yaşamı için gerekli olan doğal ortamın, dünyada olduğu gibi ülkemizde de gittikçe bozulduğunu anımsatan Öğünç, "Bu bozulmada birçok faktör etkili. Doğal dengenin bozulması, iklim özelliklerinin değişmesine, flora ve fauna çeşitliliğinin yok olmasına, toprak, hava ve su kirliliği gibi çevre sorunlarına yol açmaktadır. Hâlbuki insanlığın sahip olduğu doğal kaynaklar sınırlıdır. Bu kaynakların bilinçsizce kullanımı veya tahrip edilmesi geriye dönüşü olmayan doğal yıkımlar meydana getirmekte ve birçok canlı türünün yok olmasına neden olmaktadır. Doğanın gelişigüzel kullanımının yol açtığı veya açacağı tehlikeler görüldüğü için bugün dünyanın çeşitli kesimlerinde olduğu gibi ülkemizdeki insanları arasında da doğanın dengeli bir şekilde kullanımı ile ilgili bilinç gittikçe yayılmaktadır. Ülkemizin sahip olduğu doğal kaynakların özelliğinin iyi bilinmesi, bir plan dâhilinde bozulmadan devamının sağlanması ve yönetilmesi gerekmektedir. Bu nedenle sulak alanların ekolojik dengesinin de bozulmadan sürdürülebilmesi büyük önem taşımaktadır. Sulak alanların ekolojik oluşumları ve biyolojik değerleri açısından önemli fonksiyonlara sahip oldukları ve çevrelerinde yaşayan insanlar ile bölge ve ülke ekonomisi için çeşitli değerler taşıdıkları bilinen bir gerçektir. Ülkemizde sulak alanların korunması, planlanması ve işletimi konusunda son yıllarda en azından düşünce planında ilerlemeler sağlanmıştır. Ancak uygulamalar oldukça yetersizdir" görüşünü kaydetti. Amik Gölü’nün kurutulması sonucu yok olan kıtalar arası öneme sahip sulak alan ekosisteminin, Amik Gölü’nün kalıntısı olan Gölbaşı Gölü’nün rehabilitasyonunda yeniden canlandırılması gerektiğini anlatan Öğünç, "Kıtalar arası göçmen kuşların göç yolunun kesintiye uğramasına bağlı olarak diğer sulak alan ekolojilerinde meydana gelen bozulmaların önüne geçilmesi, tüm ilgi gruplarının aktif katılımlarıyla sürdürülebilir sulak alan işletim modeli ile kırsal kalkınmayı sağlayacaktır. Bölgede jeostratejik öneme sahip tatlı su kaynaklarının korunması ve gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarılmasını hedefleyen bir çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu anlamda yapılan araştırmalar ve tedbirlerin bir proje altında hayata geçirilmesi amacıyla girişimler sürmektedir" diye konuştu. 

Hatay'ın en en geniş doğal tatlı su kaynağı
Kırıkhan'daki Gölbaşı Gölü'nün Hatay'n en en geniş doğal tatlı su kaynağı olduğunu anımsatan Öğünç, "Göl, geçmişte kurutulan Amik Gölünün asıl kaynağıdır. Flora ve fauna özellikleri Amik Gölü ile büyük benzerlik göstermektedir. Gölde tesbit edilen kuş tür sayısı tüm olumsuzluklara rağmen 194'tür. Gölbaşı Gölü, 1993 yılında Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından doğal sit ilan edilerek koruma altına alınmıştı.
"Cumhurbaşkanlığı kararı ile doğal sit sınırları genişletildi. Bu karar Gölün sürdürülülebilirliğine yönelik olumlu bir karardır. Göl havzası şu an 8 bin dekarlık bir alana sahip" değerlendirmesinde bulunan Hatay Tabiatı Koruma Derneği Başkanı Öğünç, açıklamasını şöyle sürdürdü: "Yılın 12 ayı havza içerisinde su tutulması için Kızılkaya Kanalına kontrol savağı akabinde güney batı seddesinde yükseltme ve onarma çalışmasına ivedilikle başlanmalıdır. Böylelikle Amik Gölü’nün kurutulması sonucu yok olan kıtalar arası öneme sahip sulak alan ekosistemi, Amik Gölü’nün kalıntısı olan Gölbaşı Gölü’nde yeniden canlandırılacaktır. Böylece kıtalar arası göçmen kuşların göç yolunun kesintiye uğraması ve bu kesintiye bağlı diğer sulak alan ekolojilerinin zamanla degradasyona (bozulmaya) uğraması endişeleri ortadan kalkacaktır. Bunun için Gölbaşı Gölü Sulak Alanı’nda, su kuşlarının yoğun ve toplu olarak kuluçka yaptığı ve gecelediği alanlar; nadir ve nesli tehlikedeki kuş türlerinin önemli üreme bölgeleri ile nesli tehlikede veya dar yayılışlı sulak alana bağımlı doğal bitki türlerinin bulunduğu 'mutlak koruma bölgesi' alanları oluşturulacaktır. Böylelikle projede gerçekleştirilecek en önemli hedeflerinden biri de sürdürülebilir sulak alan işletim modeli oluşturmak ve bu işletim modelini uygulayarak yöre halkına sürdürülebilir sosyo-ekonomik yaşam sunmaktır. Gölbaşı sulak alan ekosistemi canlandırıldığında, Amik Gölü kurutulmadan önceki kuş popülâsyonu ve türüne yakın bir çeşitlik elde edilecektir. Hatta Anhinga Melanogaser ve Pernis Apivorus gibi dünyada yok olma tehlikesi olan türler burada izlenebilecektir. Bu zengin kuş popülâsyonu ve türüne bağlı gerçek bir kuş cenneti ortaya çıkacak buna bağlı eko-turizm anlayışı içinde kara avcılığı ve kuş gözlemciliği yapılabilecektir. Araştırmalar için dünyanın en önemli açık ornitoloji laboratuvarı oluşacaktır. Bunların yanında su avcılığı, kağıt sanayisi için sazlık ve kamışlıkların değerlendirilmesi, rekreasyon hizmetleri ve yaz aylarında sulama suyu sağlanması gibi ekonomik kazanımlar elde edilecektir. Bu ekonomik çıktılar öncelikli olarak sulak alan ekosistemi içinde yer alan Kalekamberli, Adalar, Gölbaşı ve Pınarbaşı köylerinden oluşan yaklaşık 4 bin kırsal nüfusun kalkınmasında kullanılacaktır."