Bir taraftan işsizlik artarken diğer taraftan emekli olma yaşının artırılması, kapitalist ekonomik sisteminin işleyişi açısından bir çelişkidir. Emeklilere ikramiye verilmesini hükumetler, hep bütçeye bir yük olarak gördüler. Çünkü hem emekli olduktan sonra emekliye maaş ödenecek hem emeklinin yerine alınacak kişiye maaş ödenecek. Bu bakımdan geçmiş hükumetler ve bu günkü hükumet, emekli olma yaşını yukarı çektiler. Ancak bu uygulama günlük yaşamda işsizliğin artmasına hizmet etti.
Diğer taraftan bütçe gelirlerini artırmak amacıyla elektriğe, doğal gaza vb tüketim kalemlerine yüzde 50 civarında zam yapılırken, emeklilerin maaşlarına yüzde 4-5 gibi düşük oranda zam yapılması emeklilerin alım gücünü düşürdü. Bu ise emeklilerin alım gücünü düşürdüğü için emekliler tüketim harcamalarını kısmaya başladılar. Aynı amaçla tüm çalışanların maaşlarına da düşük zam yapılınca piyasaya giren para miktarı düştü. Bir de EYTliler (emeklilikte yaşa takılanlar) var. Emekli olmuşlar ama yaş haddini doldurmadıkları için maaş bağlanmamış. Bunların durumu daha da vahim. Maaş alamayan insan kendini ve evini neyle geçindirir? Bunlardan dolayı da piyasaya giren para miktarı kısılmış olunca, konut, otomobil, beyaz eşya, vb tüketim mallarının satışları yarı yarıya düştü. Hükumet, satışları artırmak için dayanıklı tüketim mallarında taksit sayısını 12 aya çıkardı ama satışlarda bir artış olmadı.
Binlerce EYT´li sorunlarının çözülmesi için eylem yaptı. Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan EYT´lilerin sorunlarına ilişkin 'Tutturmuş bir EYT, erken emeklilik. İskandinav ülkelerinin hepsi bu sistemle battı' açıklamasını yapıyor. EYT´lilerin taleplerini karşılamamakta kararlı olduğunu vurgulayarak, 'Biz bunu yapmayacağız. Milletimin zararına olan bir şeye asla yokum. Seçim kaybetsek de yokum' ifadelerini kullandı. Erdoğan ayrıca 'Emekli maaşlarını insani düzeyde hayat sürebilecek seviyeye çıkarttık' açıklamasında da bulundu.
Peki sayın Erdoğan´ın 'battı dediği İskandinav ülkelerinde durum nedir?
2018 verileri ile İskandinav ülkelerinde ve Türkiye´de emeklilik yaşları şöyle: Danimarka´da 65, Norveç´te 62, İsveç´te 61. Türkiye´de ise kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabiliyor.
Diğer ekonomik göstergeler: Danimarka´da nüfus 5,7 milyon. Kişi başına GSYİH 56 bin dolar. Yıllık enflasyon yüzde 0,8. İşsizlik oranı yüzde 3,9. İhracat 193 milyar dolar. İthalat 172 milyar dolar.
İsveç´te nüfus 9,9 milyon. Kişi başına GSYİH 53 bin 930 dolar. Yıllık enflasyon oranı yüzde 2. İşsizlik oranı yüzde 6,3. İhracat 259 milyar dolar. İthalat 240 milyar dolar.
Norveç´te Nüfus 5.3 milyon. Kişi başına GSYİH 63 bin 878. Yıllık enflasyon oranı 1,9. İşsizlik oranı yüzde 2,8. İhracat 166 milyar dolar. ithalat 142 milyar dolar.
Türkiye, 2018 TUİK verilerine göre, nüfus 82 milyon. Kişi başına GSYİH 9 bin 632 dolar. Yıllık enflasyon oranı yüzde 20,3. İşsizlik oranı yüzde 11. İhracat 168 milyar dolar. İthalat 223 milyar dolar.
Melbourne Mercer´in her yıl hazırladığı 'Küresel Emeklilik Endeksi'ne Türkiye ilk kez bu yıl eklendi. Araştırmada 37 ülkenin emeklilik sistemini; yeterlilik, sürdürülebilirlik, dürüstlük ve doğruluk gibi kriterler bakımından mercek altına alınıyor. Sonuçlara göre; 80,3 puan alan Danimarka ikinci, 72,3 puan alan İsveç beşinci, 71,2 puan alan Norveç altıncı sırada yer alıyor. Türkiye ise 42,2 puanla sondan üçüncü sırada.
Not: Veriler Evrensel ekonomi servisinden.
