Halit KATKAT


Pandemi ve Ekonomik Kriz Arasında

Halit KATKAT


Tüm yer kürede etkili olan COVID-19 pandemisinin, İkinci Dünya Savaşı´ndan beri karşılaşılan en ciddi küresel kriz olduğu konusunda bütün otoriteler hemfikir.

Dünya bu krize aynı zamanda içinde bulunduğu ekonomik kriz koşullarında yakalandı. Kapitalist sistem açısından bu durum işleri daha da karmaşık hale getirmektedir. Kapitalizmin çarklarını döndüren turizm, seyehat, AVM gibi satış merkezleri, milyarlarca dolarlar harcanan futbol sektörü, yine milyarlar harcanan eğlence sektörleri tamamen durmuş vaziyette. Bu durumdan çıkmak için milyar dolarlar emekçilere dağıtıldı. Neden? Tüketim yapsınlar kapitalist ekonominin çarkları dönsün. Ama bu nasıl olacaktı? İnsanlar sokağa çıkamadığı birbirlerine yaklaşamadığı, seyahat edemediği, eğlenemediği durumda bu parayı nerede harcayacaktı? Şimdi kapitalizm bu uzlaşmaz çelişki ile, bu açmazla karşı karşıya. Bu durumda bazılarının kapitalizmin yaşlılardan vaz geçtiği iddiası doğru gözükmüyor. Ayakta kalan ve çarkları işleyen önemli sektörlerden biri gıda diğeri ilaç sektörüdür. İlacı en çok tüketenlerde yaşlılardır. İlaç sektörünün işleyişi yine ilaç sektöründeki yetkililerin açıkladıkları gibi tedavi etmek üzerine değil, hastalıkların sürdürülmesi üzerinedir. Bu bakımdan ilaç ve sağlık sektörünün çarklarının dönmesi büyük oranda yaşlıların yaşamasına, hem de hastalıklarıyla birlikte yaşamasına bağlıdır.

Sağlıklı insan, sağlık sektörü için ilgilenilecek biri değildir. Onun için sistem sağlıklı insanların sağlık taramasını yapmaz. Burada İtalya ve İspanya´da bakım evlerinde kalan 80 yaş üstü hastaların hastanelere kabul edilmemesi akla gelebilir. Bu sağlık sisteminin yetersiz kaldığını gösteren önemli bir örnektir. Müşteri kapasiteden fazla olunca otellerde yer olmadığı gibi bir örnek. Olanakları olsa 'müşteriden' vaz geçmezler.

Pandemik krizle ekonomik krizi aşmak için şimdi bir orta bulma çabası var. Pandemiyi mevcut sağlık sistemi ile ya da bir miktar yatırımla açılacak yeni hastaneler ile kontrol altına alıp, ekonomiyi işler hale getirmek. Daha virüsün aşısı ve ilacı devreye girmedi. Ekonomi de aşının ve ilacın çıkışını bekleyecek durumda değil. Onun için kademeli olarak ve denetlemeli olarak bazı sektörleri açmaya hazırlanıyorlar. Şunu belirtmek gerek, pandeminin tamamen kalktığı söylenen Çin´in komşusu Singapur´da vaka sayıları tekrar artmaya başladı. Örneğin bizde bir milyona yakın test yapıldı; Bunu seksen iki milyonla kıyasladığınızda geriye çok büyük bir nüfus kalmaktadır. Bunlar içinde hastalığı hafif geçirmiş, ya da virüs taşıdığı halde hasta olmamış binlerce insan olabilir. Bu bakımdan kontrolün devam etmesi şart. Bizde pandeminin çok büyük kayıplar olmadan kontrol altına alınmasında en büyük etken sağlık sisteminin ABD ve Avrupada´ki gibi tamamen özelleşmemiş olmasıdır.

Bundan sonra gerek pandemi gerekse ekonomik çözümlerin sadece mevcut partilerle ve seçim sistemi ile olamayacağı gözükmektedir. Halkın da gerek sendikalar, gerek kitle örgütleri, odalar ve muhtarların da kararlara ve yönetime katılacağı demokratik sisteme ihtiyaç var.