Sadullah ÇAĞLAR


VATAN GAZETESİ YAYININA NEDEN SON VERDİ

Sadullah ÇAĞLAR


Basın toplumun dili kulağıdır. Halka bilgi taşıyan önemli bir araçtır. Ülkenin gelişmesinde önemli bir role sahiptir. Özellikle hukuk mücadelesinde politika üreten bir kaynaktır. 

Geçtiğimiz günlerde üzücü bir haber gündeme geldi. Türkiye´nin en eski ve birikimli gazetelerinden, geçmişte Ahmet Emin Yalman´ın gazetesi olan, Vatan gazetesi kapandı.
İkinci Meşrutiyet sürecinde gazeteciliğe başlayan Yalman, aslen Selanik doğumludur. Selanik Osmanlı Devleti´nin aydınlanma merkezi idi. Yüzyıllar sonra gelen matbaa Selanik üzerinden geldi.
Ahmet Emin Yalman´ın gazeteyi sürekli yenileyen, demokrasi yanlısı yayın yapan bir yapısı vardı. İkinci Dünya Savaşı döneminde İstanbul basını, ağırlıklı olarak Almanya taraftarı ve savaş yanlısıydı.
1943 yılında Avrupa´nın işgal edildiği günlerde Yalman şöyle yazdı; ‘Türkiye, Almanya´dan yana savaşa katılırsa, tıpkı 1. Dünya Savaşı´nda olduğu gibi Almanlarla birlikte hareket etmenin bedelini öder´.
Milli Şef İnönü gibi savaşın içinden gelen, deneyimli bir liderin başımızda olması bizim en büyük şansımızdı. Milli Şef İnönü savaş için; ‘Savaştan yana olmak çılgınlıktır´ diyordu.
Ahmet Emin savaş sonrası çok partili yaşama geçişte, Demokrat Parti´nin kuruluşuna destek verdi. 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili yazısında; ‘Uzun zamandır beklediğimiz bir rüyamız gerçekleşti, yıllardır eleştirdiğimiz Milli Şef İnönü, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini imzaladı´ diye yazacaktı.
İsmet Paşa C.H.P.´nin 1947 yılındaki kurultayında, parti tüzüğünde değişiklik yaptırarak, Milli Şef ünvanını kaldırttı. Cumhuriyetin temel ilkesi, Batı dünyasıyla bir arada yaşama felsefesiydi.
Bu nedenle çok partili sisteme geçişi kabul etmemiz, bizim için uygar dünyada yerimizi almamız açısından yerinde olmuştur. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü de bundan dolayı çok partili yaşamdan yana ağırlığını koymuştur.
1950 yılında Vatan Gazetesi´nin Demokrat Parti´nin seçimi kazanmasında önemli katkısı oldu. Aydın kesimi Vatan gazetesini okuyordu. Örneğin Mehmet Ali Aybar Vatan Gazetesinde, Demokrat Partinin desteklenmesi yönünde yazılar yazıyordu.
Ayrıca yine o dönemde Vatan Gazetesinde partinin kurucuları, Celal Bayar ve Adnan Menderes, liberal düşünce ve özgürlükler üzerine yazıları çıkıyordu.
1950´de seçimi kazanan Demokrat Parti´nin çıkardığı genel af sonucu, yatağını alan cezaevinden dışarı çıkıyordu. Af kapsamı dışında tutulduğundan, cezaevinde, bir tek Nazım Hikmet kalmıştı.
Ahmet Emin gazetesinde D.P. seçim programını anlatırken; ‘Söz milletin olacak, basın özgürlüğünü suç olmaktan çıkaracağız´ diyerek aydınların desteğini aldı.
Nazım Hikmet´in düşüncelerine katılmayabilirsiniz ama, onun tek başına cezaevinde kalması hukuk ihlali olarak çok tartışma yaratır. Basın konunun üstüne gider ve Nazım tahliye olur.
D.P. yönetimi kısa zaman sonra Halk Evlerini kapatır. 1952 yılında Yalman´a Malatya´da bir lise öğrencisi tarafından suikast düzenlenir. Yalman ölümden kıl payı kurtulur.
Saldırıyı yapan öğrenciyi hastaneye getirtir ve ‘oğlum neden bana bunu yaptın´ dediğinde, ‘sen masonsun´ cevabını alır. Fakat Yalman, fakir olduğunu öğrendiği bu öğrenciyi affeder ve okumasına, maddi destek vererek Hukuk Fakültesinden mezun olmasına yardımcı olur. Bu öğrenci Hüseyin Üzmez olup daha sonra gerici gazetelerde düşüncelerini yazar.
Aydınların D.P.´yi destekledikleri günlerde, dilde yenilikçi edebiyat ustası Nurullah Ataç, Bayar-Menderes iktidarına karşı tavır koyarak, D.P.´nin kısa zaman sonra kültürü ve demokrasiyi karşısına alacağını yazar.
1950´de iktidar değişikliğini yeni bir umut olarak kabul edenler arasında Hatay´dan Ahmet Sırrı Hocaoğlu da vardı. D.P.´nin muhalefet günlerinde il başkanlığı yaptı.
1950 sonrası hazırı tüketen iktidar değişerek basına karşı sert tedbirler aldı. Tek parti dönemini aşan yasalar getirildi. 1959 yılında A.B.D.´de çıkan Time dergisi, Başbakan Menderes hükümeti ülkeyi kötü yönetiyor diye yazdı. Ahmet Emin Yalman bu eleştirel yazıyı tercüme ederek Vatan gazetesinde yayınladı. Ahmet Emin, bu yazıdan dolayı, hükümeti küçük düşürdüğü gerekçesiyle üç yıl hapis cezası aldı ayrıca Vatan gazetesi 14 gün kapatıldı.
1960 sonrası Vatan gazetesi çıkmaya devam etti. Gazetenin yayın kurulunda Muammer Aksoy ve Sıddık Sami Onur gibi tanınmış aydınlar vardı.
Ahmet Emin Yalman´ın yaşama veda etmesiyle Vatan gazetesi elden çıktı. Vatan gazetesi büyük ustanın ölümüyle düşüşe geçti. Gazeteyi yaşatan başyazardı.