“Dağ ceylanına çimento tehdidi”

Akın Bodur/İskenderun

 Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Hatay Şube Başkanı Abdullah Öğünç, ÇED raporu üzerinden yaptıkları incelemede proje sahası için 56 bitki, 17 sürüngen, 39 kuş ile 17 memeli türünün listelendiğine dikkat çekerek, listenin eksik ve hatalı hazırlandığını belirtti. Öğünç, “Bölgenin en önemli hayvan türü Hatay dağ ceylanı (Gazella gazella) olmasına ve yaptığımız çalışmalarda proje sahasında yaşadığı tarafımızdan belirlenmiş olmasına rağmen bu türün ÇED raporunda adı dahi geçmemektedir” dedi.
Hatay Dağ Ceylanlanının yaşam alanıona yapılması planlanan çimento fabrikasının bölgedeki bir çok türü de tehdit edeceğine dikkat çekerek onaylanan ÇED raporunun iptal edilerek uzman araştırmacılar tarafından yeniden hazırlanmasının zorunluluğunu vurgulayan Abdullah Öğünç, geçtiğimiz yıllarda yine Dağ Ceylanları yaşama alanına yapılması planlanan bir çimento fabrikasının çevrecilerin çalışmaları ve kamuoyunun büyük desteği ile önlendiğini, ancak başka bir çimento fabrikası yapımı projesinin yeniden Dağ ceylanlarının bölgede varlığını sürdürmesini tehdit edecek şekilde gündeme geldiğini kaydetti. Öğünç, ÇED raporunda bölgeye özgü Hatay dağ ceylanı, kayalık gerbili, çizgili sırtlan, saz kedisi, Hatay kertenkelesi gibi birçok önemli türün adının yer almadığını, fabrikanın yapılması durumunda doğal ortam ve Hatay´a özgü türlerin yaşamlarının tehdit altına gireceğini ifade etti.

Hatay´ın Türkiye´deki en büyük kuş göç yolu üzerinde bulunmasına ve Afrika-Asya-Avrupa arasında göç eden kuşların Türkiye´ye ana giriş ve çıkış yolunun Hatay olduğunu da aktaran Öğünç, Hatay ilinden belirlenmiş kuş türü sayısı yaklaşık 350 olmasına karşın ÇED raporunda proje sahası için sadece 39 kuş türünün listelenmiş olmasını inandırıcılıktan ve güvenilirlikten uzak, oldukça şaşırtıcı ve ciddiyetsiz bir rakam olarak nitelendirdi. Öğünç, “Bu listelere güvenilmesi mümkün değildir. Bu güvenilemez durumdaki listedeki eksik, fazla ve hatalı türlere göre yapılacak değerlendirmelerin de tutarlı, doğru olması, mevcut durumu yeterli bir şekilde ortaya koyması, gerekli koruma tedbirlerini gerektiği gibi ortaya koyması mümkün değildir” değerlendirmesini yaptı.

Öğünç, proje alanı ile gili hazırladığı bilgilendirme yazısında şun türlere dikkat çekti: “Bölgenin en önemli hayvan türü Hatay dağ ceylanı (Gazella gazella) olmasına ve yaptığımız çalışmalarda proje sahasında yaşadığı tarafımızdan belirlenmiş olmasına rağmen bu türün ÇED raporunda adı dahi geçmemektedir. Bu türün yanında proje sahası ve yakın çevresinde Derneğimiz tarafımızdan yapılan ve bir kısmı yayınlanan bilimsel çalışmalarda proje sahasını da kapsayan kayalık ve bozkır yapıdaki alanda Hatay Dağ ceylanının yaşamakta olduğu belirlenmiştir (Çoğal et al. 2016, Çoğal and Sözen 2017). Bunun yanında aynı habitatta Kayalık gerbilinin (Gerbillus dasyurus) yaşamakta olduğu Hatay için yeni bir memeli türü olarak kaydedilmiştir (Çoğal et al. 2016). Bunların yanında Çizgili sırtlan (Hyaena hyaena) ve Saz kedisine ait Fotokapan görüntüleri de yine aynı alanı içine alan daha geniş bir alandan Kumlu – Kaletepe Köyü arası bölgede derneğimiz çalışmalarıyla kaydedilmiştir ve sonuçlar sıklıkla kamuoyu ile de paylaşılmıştır.
Çizgili sırtlan, Saz kedisi, Kayalık gerbili Türkiye´deki nadirlikleri ve nesillerinin tehlikede olması nedeniyle T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından üzerinde Tür Koruma Eylem Planı yapılan memeli türleridir. 2017 yılı içinde de Hatay Dağ Ceylanı için Tür Koruma Eylem Planına başlanmıştır. Dolayısı ile Türkiye´de Tür Koruma Eylem Planı yapılmış ve yapılmakta olan 9 memeli türünden 4 tanesi bu alanda yaşamaktadır. Türkiye´deki başka hiçbir bölgede üzerinde Tür Koruma Eylem Planı yapılmış 4 memeli türünün bir arada yaşadığı başka bir alan yoktur. Alan memeli türleri bakımından bu kadar önemli iken bu 4 memeli türünün hiç birisine ÇED raporunda yer verilmediği görülmektedir. Bunların yanında memeli listesinde hiçbir yarasa türünün bulunmaması açıklanabilir bir durum değildir. Oysa Hatay bölgesinde bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalarla 17 yarasa türü belirlenmiş durumdadır ve bunların önemli bir bölümü de nesli tehlike altında olan türlerdir. Bilimsel kaynaklara göre Hatay bölgesinde bulunan Körfare türü sadece Nannospalax ehrenbergi olmasına rağmen ÇED raporunda Spalax leucodon da bölge için listelenmiştir. Hâlbuki bu tür Türkiye´de sadece Trakya bölgesinde yaşamaktadır. Buna benzer şekilde Apodemus sylvaticus türünün de teyit edilmiş kayıtları sadece Trakya´dan ve Zonguldak bölgesinden olmasına rağmen proje sahası için listelenmiş durumdadır.