Lübnan kurulmadan "vatandaşı olmuş"

Akın Bodur/İskenderun

Hatay'da 700 dönüm arsanın Lübnan uzantılı sahte belgelerle el değiştirilmesi iddiasında, mirası bıraktığı belirtilen Corcet Sayeg'in Lübnan Cumhuriyeti kurulmadan önce o ülkenin vatandaşı olarak gösterildiği savunuldu. Eski Bağımsız Hatay Devleti Meclisi'nin 1939 yılında Türkiye'ye katılımı kararı sonrası, uyruk olarak Suriye'yi seçenlerin Hatay'daki taşınmazlarına 'tedbir' konulmuş ve başkalarına devir etmelerine yasaklama getirilerek, gayrimenkullerin yönetimi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılmasına karar verilmişti. Hatay'daki yabancılara ait toprakların büyük bölümü halen Suriyeli uyruğunu tercih edenlere ait bulunuyor. 

Mahkeme kayıtlarına göre, Lübnan İçişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen 21 Aralık 1996 tarihli "tanıtma belgesinde" Sayeg'in kocasından dolayı özel işlemle 1938 yılında Lübnan uyruğunu elde ettiği belirtilirken, Lübnan Dışişleri Bakanlığı'nın gönderdiği 26 Mayıs 2000 tarihli yazıda da Georgette Sayegh'in eşi ile birlikte 04 Ocak 1940 tarihinde uyruk hakkını Lübnan vatandaşlığına geçtiği bilgisine yer verilmiş. Avukat Necati Yıldız'ın, İskenderun Cumhuriyet Başsavcılığına yaptığı suç duyurusunda, "Corcet Sayeg’in 1938 yılında Lübnan vatandaşı olması tarihi açıdan da mümkün değildir. Çünkü resmi olarak Lübnan 22.11.1943 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Dolayısıyla Corcet Sayeg’in 1938 veya 04.01.1940 yılından öncesinde Lübnan vatandaşı olması mümkün olmadığı gibi bu yönde bir belge ve delil de yoktur" ifadesine yer verdi.

"Tanıtma belgesi", şerhlerin kaldırılmasına yol açmış

Avukat Yıldız, Hatay'ın Arsuz ilçesindeki arsaların el değiştirmesine ilişkin yaptığı suç durusunda şunlara yer verdi: "Hatay İdare Mahkemesinde dava açan yabancı kişiler, mirası bırakan Corcet Sayeg’in (Georgetta Sayegh) Suriye uyruklu olmadığını Lübnan uyruklu olduğunu iddia etmiştir. İdare Mahkemesi, Sayeg’in 04.01.1940 tarihinde Lübnan uyruğuna geçtiği, Sayeg’in tapu kayıtlarına 1939, 1942 ve 1957 tarihli kararnameler uyarınca konulmuş bir şerh bulunmadığı, şerhin ilk defa 14.05.1974 tarihinde konulduğu gerekçeleriyle davanın kabulüne ve şerhlerin kaldırılmasına karar vermiştir."

Şerhler kaldırılınca tapular el değiştirmiş

Corcet Sayeg'in vefatı sonrası bazı mirasçıların daha önce de benzer dava açtığını belirtilen suç duyurusunda, "Lübnan İç İşleri Bakanlığı nüfus idaresince Türk Mahkemesine gönderilen 1996 tarihli 'Tanıtma Belgesi'nde Sayeg’in 1938 tarihinde Lübnan uyruklu olduğuna yönelik belgeye dayanarak, mahkeme davayı kabul etti. Daha sonra yapılan araştırmada Tanıtma Belgesi'nin sahte olduğu ortaya çıkınca, tapulara 2002 yılında tekrar şerh konulmuş, ancak bu arada taşınmazların çoğu devir edilmiştir" ifadesine yer verildi.
Yıldız'ın savcılığa ilettiği suç duyurusunda şunlar yer aldı: "Sayeg’in 1938 yılında Lübnan vatandaşı olması tarihi açıdan da mümkün değildir. Çünkü resmi olarak Lübnan 22.11.1943 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Dolayısıyla Corcet Sayeg’in 1938 veya 04.01.1940 yılından öncesinde Lübnan vatandaşı olması mümkün olmamaktadır. C. Sayeg’e mirası bıraktığı belirtilen annesi Nazlı Sayeg 14.10.1940 tarihinde Türkiye vatandaşlığına geçmiştir. Bu durum 13.01.1939 tarihinden ve Hatay’ın anavatan katılması nedeniyle tanınan 6 aylık tercih hakkının son günü olan 04.01.1940 tarihinden sonra olduğu açıktır. Bu nedenlerle mirasın C. Sayeg’e intikal ettirilmemesi gerekirdi..."
Avukat Yıldız, sosyal iletişim sitesinden yaptığı bir paylaşımda da "... Hatay Valiliğinin, İçişleri Bakanlığının ve Danıştay 12. Hukuk Dairesinin kesinleşmiş kararları varken 1062 sayılı kanuna aykırı olarak Arsuz'da yüzlerce parselin devirleri nasıl yapıldı?" ifadesine yer verdi.

Konsolosluk: Lübnan 1943'te kuruldu
Lübnan'ın İstanbul Başkonsolosluğunun resmi internet sitesindeki bilgiye göre Lübnan, 1943'te bağımsızlığını kazanarak, kuruldu. Lübnan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu'nun http://istanbul.mfa.gov.lb/turkey/turkish/lebanon adresindeki bilgiye göre, Lübnan, 1943'te bağımsızlığını kazandı. İnternet sitesinin son güncelleme tarihi ise 20 Mart 2018 olarak görünüyor. 

Konsolosluğun "Lübnan Cumhuriyeti" bölümündeki İngilizce bilgide, Asya'daki ülkenin tarihine ilişkin şu bilgilere yer veriliyor: “Bölge 1516'dan 1918'e kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine girdi. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra imparatorluğun çöküşünün ardından, modern Lübnan'ı oluşturan beş eyalet, Lübnan'daki Fransız Mandası altındaydı. Lübnan, 1943'te bağımsızlığını kazandı ve dini topluluklara dayanan konsosiasyonalizm tipi bir güç paylaşım mekanizması olan benzersiz bir siyasi sistem kurdu. Yabancı birlikler 31 Aralık 1946'da Lübnan'dan tamamen çekildi.”

Bilindiği gibi Mondros Mütarekesi sonrası 1918 yılında Fransız işgali altına giren Hatay, 1919'da İskenderun, Antakya, Reyhanlı ve Belen kazalarından oluşan özerk İskenderun Sancağı adı altında idari bir brim olarak birleştirildi. İskenderun Sancağı, 1921'de imzalanan Ankara Anlaşması kapsamında özel bir statü içinde Fransız mandası olarak yönetilen Suriye'ye bağlandı. 1922'de idari özerkliği koruyacak şekilde Fransız mandasındaki Suriye Devletleri Federasyonuna bağlandı. 1936'da Suriye'ye bağımsızlık veren Fransa, Hatay için özel bir işlem belirtmeyince, Türkiye İskenderun Sancağı için bağımsızlık girişimi başlatmış ve konuyu 1937'de Milletler Cemiyetine taşımıştır. Hatay sorunu, yapılan anlaşmalarla, İskenderun Sancağı içişlerinde tam bağımsız, diş işlerinde Suriye'ye bağlı ama kendi anayasası ile yönetilen brim haline getirilmiştir. 1938'de Milletler Cemiyeti gözetiminde yapılan referandum sonrası 2 Eylül 1938 tarihinde Bağımsız Hatay Devleti kuruldu ve 29 Haziran 1939 tarihinde parlamentosunun aldığı kararla Türkiye'ye katıldı. Hatay, Misak-ı Milli sınırlarına son katılan bölgedir. Hatay'ın Türkiye Cumhuriyeti Devletine katılma sürecinde bölgede yaşayanlara istedikleri ülkenin uyruğuna geçmeleri için 6 aylık süre verilmiştir. Farklı tarihlerde alınan Bakanlar Kurulu Kararı ile Suriye uyruklu kişilerin Türkiye'deki taşınmazlarına tedbir konuldu, bu taşınmazları onlar adına yönetilmesi kararı verildi, üçüncü şahıslara ipotek ve devretmeleri de yasaklandı. Suriye sınırındaki Hatay, günümüzde de yabancılara toprak satışının yasak olduğu iller arasında yer alıyor.