25 yıl sonrasının Arsuz'unu planladılar

Akın Bodur/Arsuz
İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü 4. sınıf öğrencileri, "Şehircilik projesi VII-VIII" kapsamında hazırladığı Arsuz'un 'analizler ve gelişim planı, mahalle analizi ve gelişim stratejilerine' yönelik hazırladığı çalışmasını sundu ve projelerler sergiledi. İSTE Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nün 18 öğrenci 10 aylık çalışmasında, 2050 yılında görmek istenilen Arsuz'u projelendirdi, bir bütün olarak ele aldığı Arsuz'da önerilerin uygulanması için kurumlar ve toplumun entegre çalışması gerektiği belirtti. Öğrenciler, toplum ve kurumlar arasında entegreyi önerirken, çalışmanın açıklandığı sunum ve toplantıya Arsuz Belediyesi dışında hiçbir kurum katılmadı. Toplantıya Arsuz Belediye Başkanı Sami Üstün, CHP Arsuz İlçe Başkanı Necdet Kıyılı, Arsuz Kent Konseyi Başkanı Sibel Çam Ağçuka, Arsuz Belediye Meclisi üyeleri, CHP Arsuz Kadın Kolları Başkanı Vahide Karpuz, CHP İlçe Gençlik Kolları Başkanı Erkan Devrim, kenttesi sivil toplum kuruluşlarının yöneticileri ve yöre halkı katıldı.

Çalışmayı 5 öğrenci sundu

Çalışmalarını "Arsuz'u konuşuyoruz" adlı toplantıyla sunan öğrenciler Asu Ceren Altunkaynak, Halime Özaydın, Umut Can Kılıç, Gülşen Demir ve Helin Çetinkaya, 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı (İlçe Gelişim Strateji Planı) üzerinden hazırladıkları projeyi genel hatlarıyla anlattı. Amanos Dağı'ndaki ormanların Avrupanın en büyük 100 ormanı arasında yer aldığını, 'Maydanoz balının' dünyada sadece Arsuz'da yetiştiğini, 2023 depremleri sonrası bölgede ev fiyatlarında yüzde 136 artış yaşanırken, konut satışlarının ise yüzde 30 düştüğünü de ifade eden öğrenciler sunumda, Arsuz'un tarım, hayvancılık ve turizm alanlarında 20 öneride bulundu; tarıma elverişli ova, 43 arkeolojik sit, yaban hayatını koruma ve geliştirme sahası, deniz kaplumbağaları üreme ve koruma alanı da bulunan Arsuz'un sürdürülebilirlik doğrultusunda değerlendirildiğinde, doğal kaynakları, kıyı ekosistemi ve tarım potansiyeliyle çevresel açırdan korunması gereken hassas bir yapıya sahip olduğunu anlattı.
"Arsuz'u anlamak" konusuyla yürütülen analiz ve sentez çalışmasında, Arsuz'un kır-kent karakteri, 6 Şubat depremlerinde kentin fiziksel, ekonomik ve sosyo kültürel yapısındaki değişmelerin birlikte ele alındığını anlatan öğrenciler, 12 yıl önce ilçe ilan edilen Arsuz'un yasal yükümlülüklerinin yanında, afet sonrası göçlerle değişen mekansal yapı, kırsal ve kentsel alanların entegrasyonu, sürdürülebilirlik ve dirençlilik ilkeleri doğrultusunda değerlendirildiğini ifade etti.

19 mahallede çalışma

Akçalı+Gülcihan, Arpaçiftlik, Arpaderesi, Aşağıkepirce, Çetillik, Gökmeydan, Karaağaç Cumhuriyet, Karaağaç Konarlı, Karaağaç Övündük, Karaağaç Şarkkonak, Kale+Işıklı, Konacık, Madenli, Nardüzü, Pirinçlik, Uluçınar ve Üçgüllük mahallesinde öğrencilerin yaptığı çalışma, coğrafi konum, idari yapılanma, ulaşım, tarihsel gelişim, mekansal oluşum, kültürel yapı, koruma alanları, topoğrafik yapı, iklim yapısı, su kaynakları, toprak analizi, jeolojik yapı, enerji kaynakları, teknik altyapı, çevre kirlilikleri, risk alanları, demografik yapı, sosyo kültürel yapı, ekonomik yapı ile planlama çalışmaları alanında analizleri öngörüyor. Çalışma, İSTE Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Başkanı Doç. Dr. Yelda Mert ve araştırma görevlisi Zübeyde Tuğba Alkan Çelik'in yürütücülüğünde, mezun adayları olan 4. sınıf öğrencileri, Abdulkadir Atlı, Asu Ceren Altunkaynak, Baver Turan, Bedriye Yılmaz, Berfin İrem Karaarslan, Güllü Gedikbaşı, Gülşen Demir, Halime Özaydın, Helin Çetinkaya, Heyfe Cüneyt, Pembe Gül Çelik, Remzi Konuksever, Selin Evran, Teyme Chıkh Hasan, Umut Can Kılıç, Yaren Fatma Akkuş, Yusuf Eroğlu ve Zeynep Gün tarafından hazırlandı.
Her bir öğrencinin bir mahalleyi çalıştığını ifade eden İSTE Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Başkanı Doç. Dr. Mert de öğrencilerin göremediği bir şey varsa ya da eksik olduğu düşünülen konular ya da noktaların eklenebileceğini, ilgili kurumlar, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların geri dönüşümü ile bunların değerlendirilebileceğini ifade etti.

“En önemli sorun, kıyı ve kırsal kesimdekilerin entegre olamaması”

Arsuz’u bütün olarak ele alan ve önerilerinin uygulanmasının, entegre bir çalışmayı gerektirdiğini anlatan çalışmayı yapan öğrenciler, Arsuz'da entegre bir anlayışın yeterli düzeyde oluşmadığını ifade etti. Çalışmayı yapan öğrencilerden Selin Evran, "Bizim tespit ettiğimiz Arsuz‘daki en önemli sorun kıyı kesimdeki insanlarla, kırsal kesimdeki insanların entegre olamaması. Kıyı kesiminde aslında ticaret fonksiyonları, turizm alanları çok yoğunken, kırsal alanda tarım geliştirilecek alan ve kırsal kimliği korunan bölge olduğu için bu alanlar aslında hem sosyal açıdan hem demografik açıdan çok farklılaşmış durumda. Hedefimiz de bu iki farklılaşmayı yok ederek, Arsuz’un bir bütün olarak kimliğinin korunmasını sağlamasını öneririz" dedi. Kırsaldaki altyapı sağlandığı takdirde hem yollar hem de kıyıya ulaşmanın daha kolay hale geleceğini ifade eden Evran, "Gerekli altyapı ve insanların aslında katılımcı bir planlamayla aktif bir rol üstlenmesi sağlanırsa, bu (entegrasyon) sağlanabilir diye düşünüyorum. Bunun için de kurumların iş birliği yapması, entegre olması lazım. Arsuz'da bir kooperatif, çok yanında başka kooperatifler varken alım-satımda Antakya’daki bir kooperatifi tercih ettiğini gördük. Bunun da aslında iletişimden kaynaklı olduğunu düşünüyorum. Aslında kooperatifler kendi içerisinde entegre olarak ve halk da bu sürece dahil edilerek daha kolay bir örgütlenme sağlanabilir" diye konuştu.

Akçalı'ya zeytin üzerine tesis önerisi

Çalışmasını Akçalı Mahallesi’nde yaptığını anlatan Evran, Akçalı Mahallesi en çok ekili alan olarak gözüküyor. Akçalı Mahallesi’nde zaten çok yoğun bir zeytincilik alanı varken, burada neden zeytin üzerine tesis olmasın? Neden buradaki zeytinler Antakya'ya gitsin ya da Defne’ye gitsin? Burada kendi içerisinde, kendine bir pay sağlaması gerekir diye düşündüm. Ki zaten zeytin, üretim içerisinde yeterli zeytin varken bu zeytin sıkma sırasında çıkan karasu, yaprak, hayvan yemi ve gübreli besi olarak elde edilebiliyor. Yan atıklarının arasında çok şey yapılabiliyor. 20 metrelik yol üzerinde olduğu için çok fazla bir araç yoğunluğu var. Geçit bölgesi olarak kullanılıyor. Atmosferde karbon salımını azaltma, iklim değişikliğini önleme gibi bir sürü aslında faydası olabilecek bir şey. Sadece bir zeytin üretimi ile bu alanda her yeri dolduralım, bir şeyler yapalım amacında değildik. Burası kırsal kimliği korunarak aslında o tarımın korunmasını ve insanların birliliğini sağlamak adına arıcılık da geliştirilebilinir. Zaten halihazırda burada bir arıcılık potansiyeli var. Ama denetim yok. Yani bakıyoruz her yerde arı kovanları var, çok ücra köşelere arı kovanı konulmuş ama kaymakamlıktan veri almak istediğimiz de 'öyle bir veri yok'. Bu denetimin sağlanması için arıcılık entegrasyonu, denetleme, sertifika uygulaması ve arıcılık destek platformu önerdim. Bu sadece sivil toplum kuruluşlarından oluşabilir ya da zaten ilgili kurumlar da bulunuyor. Sadece gidip 'ne kadar ürün üretiliyor? Ne kadar fayda sağlanıyor? Ve bu 20 metrelik yol dediğimiz Uluçınar'a, İskenderun'a çok uzak olmayan mesafede. Aslında bağlayıcı nitelikli olan bir yol, sadece geçip gidilen bir yol olmasın. Bu alana da katkı sağlasın, diye ambalaj depolama ve nakliye alınsın. Bu küçük ölçekte, küçük çaplı da olabilir. Çok zor bir alan da değil. Çok zor şeyler değil. Sadece alanın farkına vararak, nasıl geliştirilebilir, diye kafa yormak gerektiğini düşünüyorum."

“Çalışma, bizim için bir ayna, fener olacak”

Öğrencilerin yaptığı çalışmada Arsuz'un bir bütün olarak ele alınması ve önerin 'entegre çalışma' sonucu planlama ve uygulamaya dönüşeceği yönündeki yaklaşımı değerlendiren Arsuz Belediye Başkanı Sami Üstün, her rüzgârın kendi akımını doğurduğunu, şartlar bazen değişebildiğini ama Arsuz‘un 2050 yılındaki resmini çizmeye çalıştıklarını ifade etti. Üstün, "Bizden sonra gelecek olan neslin, bizim temel olarak oluşturduğumuz bu değerlerin taşınmasıyla ilgili bir sorumluluk istenmiş durumdayız. Öğrenciler bu anlayışla hazırladılar ve bize gelecekle ilgili bir takım yansımalarda bulundular. Tabii ki bu çalışma daha da geliştirilecek ama kurumlar arasındaki bu entegrasyonun bu şehirle ilgili bağımsız çalışmalardan mümkün olmadığını düşünüyorum. Biz yerel yöneticiler olarak, halkın içinden gelen bireyler olarak Arsuz‘un geleceğini, özellikle hem tarihsel hem kültürel hem de tarım, turizm noktasındaki gelişimini sağlamak adına önemli bir misyon üstlendik. Hem ilim ve bilim ışığında bunu daha yukarıya taşıyacağız, daha da geliştireceğiz. Arsuz‘da özellikle tarımla ilgili bir sürü denemelerde bulunduk, çünkü iklimimiz o kadar güzel bir iklim ki ama atadan gelen alışkanlıklardan ötürü bizler babadan öğrendiğimiz çiftçiliği günümüze taşımaya çalışıyoruz. Oysa artık dünyada çok büyük değişimlerin olduğu bu süreçteyiz. Arsuz'un özellikle iklimine, coğrafi yapısına dayalı, turizmi geliştirmek adına büyük çaba içerisindeyiz. Elbette ki bilimin ışığında ilerliyoruz. Ögrenciler çalışmalarında Arsuz‘un bütün yönlerini ele aldı. Bu bizim için bir ayna, bir fener olacaktır. Bunu geliştirerek devam edeceğiz" dedi. Çalışmanın adının "Arsuz‘u anlamak" olduğunu ifade eden Üstün, "Arsuz‘u anlamaya çalışıyoruz. Bu toplantıya Arsuz‘daki sivil toplum kuruluşlarını davet ettik. Çalışmanın ikinci görüşmesinde ilgili kurumları entegre edip bir çalıştay daha yapacağız. Şu an biz sadece bir üst aşamadaki çalıştayın altyapısını hazırladık. Çalışmada öğrencilerin göremediği bir şey varsa eklemeler yapılacak ve bu eklemeleri sonraki çalıştayda ilgili kurumları bir araya getirip, daha güzel noktalara taşıyıp, halkla olan o bilinçlendirmeyi bilgilendirmeyi gerçekleştireceğiz" değerlendirmesini yaptı.

Sami Üstün, sosyal iletişim sitesinden yaptığı paylaşımda da şunlara yer verdi: "İskenderun Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi 4. sınıf öğrencileriyle birlikte bilimin öncülüğünde Arsuz'u konuştuk. Öğrencilerimiz bin bir emekle 1 senedir üzerinde çalıştıkları Arsuz imar planı projeleri, günümüz ile yarınlara yönelik öngörülen Mahalle bazlı fizibilite çalışmalarını sundu. Kentimizi bugünden yarına bilim ile taşıyacağız, Arsuz'u daha modern bir kent yapmak için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Her birine emeklerinden dolayı teşekkür ediyorum."