'Amanos, kurtuluş mücadesinde çok önemli'

Akın Bodur/İskenderun

 Er. 'Amanosların Çığlığı' adlı kitabında daha çok İskenderun yöresinde geçen mücadeleyi anlattığını, ancak Hatay sınırlarında yaşanan mücadeleyi ifade ettiğini belirtti. 100 kilometre uzunluk ve 30 kilometre derinliğe sahip olan Amanos Dağı´nı, dağlarda emperyalizme karşı mücadele edenlerin çığlığını anlatmaya çalıştığın belirten Nurullah Er, insanların çığlığı daha çok dağlarda attığı için, mücadeleyi dağlarda atılan çığlığa benzettiğini kaydetti. Er, Hatay´ın çok kültürlü bir bölge olduğunu, kitabında da bunu yansıtmaya çalıştığını belirtti.
'Kentlerin ruhu da vardır'
Evimiz İskenderun Süpürge Derneği ve Ayna İskenderun Kültür Sanat Derneğinin işbirliğiyle her çarşamba düzenlenen ´geleneksel çarşamba sohbeti´nin konuğu olan 'Amanosların çığlığı' adlı romanın yazarı Nurullah Er, kitabı üzerine söyleşi yaptığı etkinlikte, kitabını da imzaladı. Bir şehrin fiziki güzelliği kadar ruhunun da olduğunu anlatan Er, 'O ruh, kentte yaratılan kültürel değerlerden; Bilim, sanat, edebiyat ve spor vs. gibi etkenlerin toplamından oluşmaktadır. Şehirlerin, kentlerin de bu alandaki üretimlere, üretilen değerlere sahip çıkması gerekir' dedi. Zaman kavramının önemli olduğunu belirten Er, 'Ancak, aslında zaman yaşamla birlikte önemlidir. Yaşamsız zaman olmaz. Zamana anlam katan insanlar, canlılardır. Bunlar olmazsa zaman merhumu kavramının önemi ve anlamı da yoktur. Tarihi yazan tarihçiler olsa da yaşayan insanlardır' değerlendirmesini yaptı.

Amanos´u Çanakkale´ye benzetti
Hatay´ın Fransız işgaline karşı verdiği kurtuluş mücadelesinde Amanos Dağının önem taşıdığını ve Amanos´taki mücadelenin ilk kez romanlaştırıldığını, mücadele edenlerin bir anlamda ortaya çıkarılıp, kahramanlaştırıldığını belirten Er, bazı sivil toplum kuruluşları ve kurum müdürlerinin katıldığı söyleşide, şunları söyledi: 'Amanos Dağı, o dönemde verilen mücadelede stratejik bir öneme sahiptir. O dağlar olmasa, belki kurtuluş mücadelesi kazanılamazdı. Amanos Dağı´nın geçilmezliğini bir anlamda Çanakkale´nin geçilmezliğine benzetiyorum. O dönemde, yörede yaşayan insanlar, emperyalizme karşı çıkıp, dağlara çekilmeseydi, çete mücadelesi vermeseydi, savaşı kazanmak zordu. 1800´lü yıllarda çıkartılan İskan Kanunu, Amanos Dağı´ndaki yaşayan Türkmenlerin geri çekilmesine yol açtı onları dağıttı ve o bölgeden yok etti. Bu da işgal sürecinde emperyalizmin işini kolaylaştırdı. Hatay ve yöresini işgal eden Fransızlar, Çukurova´nın bereketli topraklarına sahip olmak istedi, ama verilen mücadele ile buna izin verilmedi, önlendi. Amanos Dağı´nda mücadele edenler, yemeksiz, ekmeksiz, hatta silahsız olarak, sınırlı silahla mücadeleye girişti ve sürdürdü. Amanos bu nedenle çok önemlidir.'
Bir soru üzerine Avrupa´da yaşanan savaşlar ve Hitler Almanyası´nın yayılmacı politikası karşısında sıkışan Fransızların Hatay´dan çekilmesinin etkisinin olduğunu da belirten Nurullah Er, 'Hatay´ın Türk topraklarına katılması kolay olmadı. İkinci Dünya savaşı 4 yıl sürdü ama Hatay mücadelesi 21 yıl devam etti. 1921´de imzalanan Ankara Anlaşması, Hatay´ı Türkiye dışında bıraktı ve Fransa´nın işgaline girmesine yol açtı. Anlaşma, emperyalizmin Mustafa Kemal Atatürk´ü ilk kez tanımış olması nedeniyle de önemlidir. Avrupa´da yaşanan gelişmelerin etkisi var ama Amanos´da çete mücadelesinin çok büyük önemi vardır' değerlendirmesini yaptı. Fransa´nın, Hatay´ı işgal sürecinde toplumun değerlerine karıştığını, yörede yaşayan toplumları birbirine karşı kışkırttığını anlatan Er, bunun amacının Fransa´nın kalıcı bir işgal planı olmasından kaynaklandığını söyledi. Er, 'Savaşların gerçek nedenleri, emperyalist güçlerdir. savaşı bu güçler yaratır. Emperyalist güçler savaş isterken, halklar da savaşa karşı çığlıkları, karşı duruşu vardır. Savaşların sonucu iyi şey değildir. Umarız savaşlar hiç olmaz, yaşanmaz ama emperyalist anlayış olduğu sürece savaşlar da bitmez gibi görünüyor' diye konuştu.
Toplantıda bulunan yazar Yasamin Tümkaya da, babası Ahmet Celalettin Tümkaya´nın, Bağımsız Hatay Devleti parlamentosunda milletvekili olarak görev yaptığını anımsatarak, ailesi ve birçok kişinin dışlanmayı göze alarak, Hatay mücadelesine katkı sunduğunu, Atatürk´le birlikte mücadeleyi sonuçlandırarak, Hatay´ın ilhakının sağlanmasına çalıştıklarını ifade etti.