Arıtmanın çamuru günde 20 ton

Akın Bodur/İskenderun

TMMOB´nin Hatay (Antakya) Membran Biyoreaktör Prosesli Arıtsu Arıtma Tesisi Projesine ilişkin hazırladığı raporda, 'mevcut tesis alanın kullanılmayarak yerleşim alanlarından uzak bir yer seçimi yapılması ve MBR teknolojisinin tercih edilmemesi gereklidir' denildi. '.... Proje ve ÇED dosyası, mevcut tesis alanının kullanılması için özellikle koku sorununu gündeme almış, buna yönelik kesin ifadelerle MBR sistemi tercihi yapmış ve bu tercihi gerekçelendirmeye çalışmıştır. Komisyon değerlendirmeleri son derece açık olarak, rapor içerisinde de sık sık vurgulandığı gibi, bu gerekçelerin uygun olmadığını göstermektedir....' ifadesine yer verilen raporda, '2039 yılı nüfusu 415.000 kişi, 2045 nüfusu 550.000 kişi olarak öngörülmüş ve atıksu debisi buna göre tasarlanmıştır. Ancak Hatay ili savaş iklimi ve siyasi atmosfer nedeniyle yoğun olarak göç almıştır. Nüfusun yaklaşık yüzde 25´i göçmenlerden ve mültecilerden oluşmakta ve toplam nüfus hızla artmaktadır. Yeni tesis tasarım ve yapımında bu durumun dikkate alınması gereklidir' ifadesine yer verildi.

Komisyon, ´arıtma tesisi yapılmasını uygun görmedi´
TMMOB´ye bağlı çevre, elektrik, harita ve kadastro, inşaat, jeofizik, jeoloji, kimya, makina, mimarlar, şehir plancıları ve ziraat mühendisleri odalarından 13 kişiden oluşan komisyonun hazırladığı 51 sayalık raporun sunuşunu yazan TMMOB Başkanı Emin Koramaz, raporun, içinde TMMOB Hatay İl Koordinasyon Kurulu´nun da yer aldığı Hatay Akademik Meslek Odaları Koordinasyonu ile gerçekleştirdiği toplantının ardından, yenilenmesi planlanan atıksu arıtma tesisinin, çevresel etkileri yönünden değerlendirilmesi talebi ile hazırlandığını belirtti. Koramaz, 'Raporda; arıtma tesisinin güncel ve ileriki yıllara dönük projeksiyonları, yer seçimi, çevresel etkileri, işletme yöntemleri detaylı olarak incelenerek, teknoloji, yer seçimi ve proje alanına yönelik değerlendirmelerle ortaya çıkan sonuçlar kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Umarız ki, Komisyon tarafından konuyu tüm yönleriyle ele alarak hazırlanan Antakya Membran Biyoreaktör Prosesli Atıksu Arıtma Tesisi Projesi Raporu, Hatay halkının ve yerel yönetimin tespit ettiği sorunların giderilmesine katkı sunar' değerlendirmesinde bulundu. Mevcut atıksu arıtma tesisi ve yeni tesis gerekliliği; Uygulanması planlanan MBR sistemli atıksu arıtma tesisi projesi; ÇED raporu; İptal edilen proje: Uzun havalandırmalı aktif çamur sestemi; Yer seçimi ve proje alanının ayrı ayrı ele alındığı raporun sonuç bölümünde şunlara yer verildi: 'Komisyon arıtma tesisi yapılmasını uygun görmemektedir. Burada yapılacak atıksu arıtma tesisi en ideal işletme şartlarında dahi çevre halkına zarar vermeye devam edecektir. Bunun yanında tesis, olası insan hataları ve doğal afetler nedeniyle de büyük bir potansiyel tehlike olarak duracaktır. Genel inceleme ve değerlendirmelerimizle; Konuya ilişkin yapılan her iki proje de, tarafımıza sunulan bilgiler ve güncel değerlendirmelerimizle, mevcut arıtma tesisi sahasına yapılmak üzere uygun değildir. Bir an an önce mevcut tesisin de kullanım dışı bırakılması, tesis sahası ve çevresinin yeşil alan olarak düzenlenmesi gereklidir. Yeni atıksu arıtma tesis yapımı için MBR sistemi tercihi gereksiz ve yararsızdır. MBR sistemi uygulanması durumunda bu güne kadar yaşanan sorunlara benzer ve daha ciddi sorunlara dair potansiyel riskler bulunmaktadır. Kurulum ve işletim maliyetleri değerlendirmesi ile de MBR sistemi çok pahalı ve dezavantajlıdır. Mevcut tesis yeri, 1980´li yıllarda kentin yerleşim durumuna göre, yerleşim yerlerinden uzakta bir yer olarak seçilip planlanmıştır. Ancak, kent nüfusunun hızla artması, tesis alanının bulunduğu bölgeyi, günümüzde yerleşim alanlarının içerisinde kalmasına sebep olmuştur. Atıksu arıtma tesisleri her gün 24 saat, yılın 365 günü kesintisiz çalışması gereken bir fabrika gibi düşünülmelidir. Bu nedenle, tesisin işletmesi sonucu oluşabilecek muhtemel kirletici (kaba ve ince ızgara atıkları, kum ayırma ekipman atıkları, çamur vb.) kaynakları ile muhtemel koku ve gürültü sorunlarından dolayı, hangi tür atık su arıtma tesisi prosesi seçilirse seçilsin, bir atıksu arıtma tesisinin yerleşim yerinin, kente bu kadar yakınında olması, uygun değildir.'

Günde 20 ton arıtma çamuru oluşacak
Üç sayfa süren raporun sonuç bölümü şöyle devam etti: 'Atıksu arıtma tesisleri, hangi proses seçilirse seçilsin, arıtma faaliyetleri sonucunda arıtma çamuru oluştururlar. Bu çamur, proje verilerine göre günde 20 ton dolayında olacaktır. Yani, tesisten her gün içeriği, yaklaşık yüzde 75´i su olan çamur atığı bir veya iki kamyon vasıtasıyla nihai bertaraf tesisine taşınacaktır. Taşınan bu çamur, her ne kadar lisanslı taşıma araçları ile taşınsa bile herhangi bir olumsuz durumda yerleşim yerlerinde, yollarda kirliliğe sebep olabilecektir. Benzer şekilde, tesisin kaba ızgara, ince ızgara ve tambur elek ızgaralarından toplanacak katı atıklar ve kum ayırma ekipmanlarından toplanacak kumlar için tesise belirli periyotlarda bu atıkları almak için araç giriş çıkışları olacaktır. Hangi arıtma prosesi seçilirse seçilsin, atıksu arıtma tesisleri giriş üniteleri, çamur çürütme üniteleri, çamur susuzlaştırma üniteleri ve tesis arıtma çamuru koku sorununa neden olabilir. Bu nedenle, koku kaynağı olabilecek ünitelerin üzerleri kapanır ve bu kötü kokular seçilen uygun koku arıtma yöntemleriyle arıtılır. Eğer bu şartlar sağlanır ve düzgün işletilirse, tesiste oluşan kokunun çevredeki yakın yerleşim yerlerinde bulunan kişileri rahatsız etmesi beklenmez. Ancak, oluşabilecek herhangi bir olumsuz durum (koku arıtma arızaları, pompa bakım onarım zamanları, ızgara arızaları, çamur taşıma araç arızaları vb.) kokunun yakın çevreyi rahatsız etmesine sebep olacaktır. Mevcut durumda olduğu gibi herhangi bir olumsuz durumda, atık suyun arıtılmadan nehre verilmek zorunda kalınması (elektrik ve jeneratör arızaları, doğal afetler pompa arızaları vb.) durumunda ortam özellikle sıcak zamanlarda kötü koku oluşumlarına sebep olacaktır. İster MBR prosesi, ister aktif çamur prosesi olsun; bakterilerin ihtiyacı olan oksijen tesiste konumlandırılan blover ekipmanları ile sağlamaktadır. Bu ekipmanlar yüksek devir ve güce sahiptir. Özel ses izolasyon kabini ve özel önlemler gerektirir. Buna rağmen de yüksek kW güçlerinde çalışmaları nedeniyle, aşırı ses üretebilmektedirler. Bu nedenle bu ekipmanlar normal şartlarda çevreleri izoleli olarak tesislere monte edilirler. Bu ekipmanlardaki izolasyon arızaları, tesisin yakın çevresine gürültü kaynağı oluşumuna sebep olabilmektedir. Atıksu arıtma tesisleri planlanırken uzun vadede nüfus artışları da göz önünde bulundurularak, ilerdeki yıllarda yapılacak atıksu arıtma tesisi için de alan belirlenip ayrılır. Diğer bir deyişle mevcut alana şimdiki atıksu debisini karşılayacak bir atıksu arıtma tesisi yapılsa bile ilerde bu alan, ihtiyaç duyulacak yeni bir arıtma tesisi için yetersiz kalacaktır. Yani bu gün MBR sistemi seçimi için gerekçe gösterilen yeşil alanlar çok kısa bir süre sonra artan kapasite için yeni arıtma tesisi gerekliliği gerekçesi ile yaşanan sorunların büyüyerek devamına neden olabilecektir. Mevcut durumda Hatay ilindeki atıksu arıtma tesislerinden kaynaklanan atıksu arıtma çamurları özel sektör nihai bertaraf tesisine, bedeli ödenerek bertaraf ettirilmek üzere, gönderilmektedir. İleride yapımı planlanan, çamurun mekanik kurutma ekipmanı ya da serada kurutulması projesi kapsamında, oluşacak alan ihtiyacı bu projeyle beraber ayrılabilir. Ancak mevcut alanda böyle bir yer ayrılması mümkün olamayacaktır. Çamur kurutma tesisinin şehrin en büyük atıksu arıtma tesisinde olması, diğer tesislerden çamurun buraya taşınması, çamurun nakliye maliyeti yüksekliği ve çamurun miktarı nedeniyledir. Hatay ili için yeni bir atıksu arıtma tesisi gereklidir. Bu tesis mutlaka şehirden uzak, meskûn alanlara mesafeli, yeni imar durumları da dikkate alınarak çevre ile uyumlu uygun bir yer olmalıdır. Proje ve ÇED dosyası, mevcut tesis alanının kullanılması için özellikle koku sorununu gündeme almış, buna yönelik kesin ifadelerle MBR sistemi tercihi yapmış ve bu tercihi gerekçelendirmeye çalışmıştır. Komisyon değerlendirmeleri son derece açık olarak, rapor içerisinde de sık sık vurgulandığı gibi, bu gerekçelerin uygun olmadığını göstermektedir. Sonuç olarak Hatay İii atıksu arıtma tesisi yapımı işinde, mevcut tesis alanın kullanılmayarak yerleşim alanlarından uzak bir yer seçimi yapılması ve MBR teknolojisinin tercih edilmemesi gereklidir. Ayrıca 2039 yılı nüfusu 415.000 kişi, 2045 nüfusu 550.000 kişi olarak öngörülmüş ve atıksu debisi buna göre tasarlanmıştır. Ancak Hatay ili savaş iklimi ve siyasi atmosfer nedeniyle yoğun olarak göç almıştır. Nüfusun yaklaşık yüzde 25´i göçmenlerden ve mültecilerden oluşmakta ve toplam nüfus hızla artmaktadır. Yeni tesis tasarım ve yapımında bu durumun dikkate alınması gereklidir.'