İTSO 'meclis neden kapalı' sorusunu yanıtladı: Kapatmanın temeli iç yönerge

İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası (İTSO) Başkanı Levent Yılmaz, İTSO Meclis toplantılarının yaklaşık sekiz yıldır basına, aidat yatıran ve kendilerini seçen oda üyeleri ile halka kapalı oturum yapmasını kendilerinin hazırladığı 'iç yönergeye' bağladı ve Oda Muamelat Yönetmeliği'nin bir maddesini gerekçe gösterdi. Meclis toplantısının kapalı olmasına ilişkin hiçbir yasa maddesi gösteremeyen Yılmaz, odanın meclis toplantılarının 20.04.2016 tarihli meclis kararıyla basına kapatıldığını belirtti. Anayasanın 19.-32. maddeleri kişi hak ve özgürlükleri, basın özgürlüğü,. ifade özgürlüğü ve halkın haber alma ve bilgi edinme özgürlüğünü düzenliyor. 
Yılmaz, 2022 Ekim'de yapılan oda seçimleri öncesinde de meclis toplantılarının basına açılacağını da belirtmişti.

“Meclis toplantılarına iştirak, ilgili organ kararıyla mümkün”

30.05.2024 tarih ve 12126 sayılı yazıyla, 08 Mayıs 2024 tarihinde oda yönetimi tarafından yapılan basın toplantısında yöneltilen "odanın meclis toplantılarının, basın mensuplarına neden kapatıldığı, açılmadığı?" sorusu üzerine yazılı bir açıklama gönderen İTSO Başkanı Yılmaz, şunlara yer verdi: "... Oda Muamelat Yönetmeliği'nin 19. maddesinin 3. fıkrasına istinaden; 'Organ toplantılarının hizmet binasında yapılması esastır. Zorunlu hallerde hizmet binası dışında da toplanılabilir. (Ek cümle: RG- 20/1/2021-31370) Mevzuat uyarınca organ toplantılarına katılımı gerekli olan kişiler dışındakilerin bu toplantılara iştiraki, ilgili organın kararıyla mümkündür.' Ayrıca, odamızın iç yönergesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin 09.03.2016 tarih ve 4979 sayısı ile onaylanmış olup, iç yönergenin 23. maddesine istinaden; 'Meclis toplantıları aleni değildir. Toplantılara sadece meclis üyeleri katılabilir. Bunun dışında, eğer meclis üyesi olmayanların toplantılara iştirak etmesi söz konusu olacak ise, oda muamelat yönetmeliğinin 17. maddesinin son fıkrası uyarınca meslek komitelerinin başkanları, başkan yardımcıları veya uygun görülen üyeleri, komite kararına binaen oy kullanmamak üzere kendi mesleklerini ilgilendiren konularda meclis toplantılarına katılabilir.' hükmü gereği; meclis toplantıları 20.04.2016 tarihli meclis kararı ile basına kapatılmıştır. Mevzuat uyarınca, organ toplantılarına katılımı gerekli olan kişilerin dışında, meclis toplantılarına iştiraki, ilgili organ kararıyla mümkündür. Oda Muamelat Yönetmeliği'nin 19. maddesine istinaden, meclis üyelerinin oy çokluğu ile alacağı karara istinaden meclis toplantıları basına açılabilir. Odamız eski meclis üyesi (rahmetli) Erdinç Çelebi'den gelen 21.12.2022 tarihli dilekçesinde; 2023 yılı meclis toplantılarının basına açılmasını ve dilekçesinin ocak ayı meclis gündemine alınmasını talep etmiştir. 2023 ocak ayı meclis toplantısında Erdinç Çelebi'nin dilekçesi gündeme alınmış ve oylamaya sunulmuştur. Oylama sonucu; meclis toplantılarının basına kapalı kalması, açılmaması oy çokluğu ile kabul edilmiştir. Meclis toplantılarının basına açılması konusu, ilgili organ üyeleri tarafından ret edilmiş olduğundan, meclis toplantıları basına kapalı yapılmaya devam etmektedir."

Seçim öncesi 'açılacak' demiş ama, 'hayır oyu' kullanmıştı

7.500'e yakın üyesi, 57 meclis üyesi ve 22 meslek komitesi bulunan İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası (İTSO), yaklaşık sekiz yıldır oda üyelerine, basına ve halka kapattığı oda meclisinin açılmasına ilişkin verilen önerge oda meclisinin Ocak 2023 oturumunda görüşülmüştü. İTSO meclis üyeleri Erdinç Çelebi ve Murat Fer tarafından verilen önergede, "Geçtiğimiz dönemlerde alınan kararla kapalı olan oda meclis toplantılarının basına açık olarak yapılmasını" talep edildi. Ancak, önerge oy çokluğuyla red edildi. O dönemde gazetemize ulaşan bilgiye göre, önerge üzerine konuşan İTSO yönetim kurulu üyesi Sedat Uysal, toplantıların açılmasının uygun olmayacağı görüşünde olduğunu belirtince, önerge sahiplerinden Erdinç Çelebi de söz almış ve oda başkanı Levent Yılmaz'ın fikrini açıklamasını istedi. Bunun üzerine konuşan İTSO Başkanı Yılmaz da açılmasını istemediğini ifade etmişti. Yapılan oylamada önerge sahiplerinden Çelebi ve bir meclis üyesi dışında katılanların tamamı 'toplantı açılmasın' yönünde oy kullanınca, önerge oy çokluğuyla red edilmişti. İTSO başkanı Levent Yılmaz, Ekim alında yapılan meslek komitesi ve meclis üyesi seçimleri öncesinde yaptığı açıklamada, seçim sonrası toplantıları açacaklarını söylemişti. Aynı oda başkanı Yılmaz, verilen önerge üzerine açılmaması oy kullanmıştı.

İştirak ne demek?

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin en büyük organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi ile tüm belediyelerde olduğu gibi yöremizdeki yerel yönetimlerin en üst organı olan belediye meclislerinden; Hatay Büyükşehir Belediyesi Meclisi ile İskenderun Belediye Meclisi, toplantılarını internet üzerinden canlı yayınlayıp, alınan kararları açıklayıp, basın aracılığıyla da kamuoyuna duyururken, İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası ise sekiz yıl önce kabul ettiği ve üyelerinin bile bilmediği içtüzüğü gerekçe göstererek, toplantılarını üyelerine, gazetecilere ve halka kapatmayı sürdürüyor. Meclis toplantıları kapalı olunca, üyeler değişen meclis üyelerinden bile haberdar olamıyor. İTSO'nun son seçiminde, seçim sonrası meclis üyeliğinden istifa eden üyeler ve yerine gelenler de bildirilmemişti. 

İTSO Başkanı Yılmaz'ın 'meclis toplantılarını' kapatma gerekçesi olarak gösterdiği Oda Muamelat Yönetmeliği'nin 19. maddesi ve oda iç yönergesinin 23. maddesinde ifade edilen "iştirak" kelimesi, meclis toplantısına katılıp, konuşma hakkını ifade ediyor. Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğü, "İştirak" kelimesinin anlamını "paydaşlık; Bir işte yer alma; paydaşlık etme; Katılma; Ortaklık" olarak açıklıyor. Katılım ise 'Katılmak işi; iştirak' olarak tanımlanıyor. TDK Sözlüğü, ortaklık kelimesini de "Ortak olma durumu; iştirak, müşareket, şeriklik" diye niteliyor. Gazetecilerin, oda üyeleri ve halkın toplantıları izlemesi 'iştirak değil' gözlemcilik, seyircilik konumundadır ve söz hakkı olmamaktadır. İştirak edenlerin ise konuşma, söz söyleme hakkı olup, oy hakkı olmamaktadır. Tıpkı, İTSO Meclis toplantılarına dışarıdan gelip, değerlendirmede bulunan konuşmacılar gibi.

Anayasa ve yasalar hangi hakkı veriyor?

Anayasa genel hükümleri koyar, alt hükümler ise kanun veya daha alt mevzuatla düzenlenir. Alt hükümler anayasaya aykırı olamaz. Hukuk devletlerinde kişi hak ve özgürlüklerinin kullanılmasında genişletici ve özgürlükçü yaklaşım esas olmaktadır. Kanunla açıkça yasaklanmadıkça ve kişi hak ve hürriyetlerine ve kanuna anayasaya açıkça aykırı olmadıkça, her hak kullanılabilmelidir. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin en üst yasası olan Anayasa, kişi hak ve özgünlüklerinin yanı sıra basın ve ifade özgürlüğünü de düzenliyor. Haber alma ve iletişim özgürlüğü, hukuk devletlerinin tamamında anayasalarla güvence altına alınmış temel hak statüsünde olmaktadır. Anayasanın 22. maddesinde "Herkes, haberleşme hürriyetine  sahiptir."; 26. maddesinde "Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet Resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. ..." ifadesi yer alıyor. 28. maddesinde de "Basın hürdür, sansür edilemez. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır..." ifadesi bulunuyor. İlk maddesinde "Kanunun amacı, basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı ve esasları belirlemektir" denilen Basın Kanununun 3. maddesi de şöyle: "Basın özgürdür. Bu özgürlük; bilgi edinme, yayma, eleştirme, yorumlama ve eser yaratma haklarını içerir. Basın özgürlüğünün kullanılması ancak demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak; başkalarının şöhret ve haklarının, toplum sağlığının ve ahlâkının, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği ve toprak bütünlüğünün korunması, Devlet sırlarının açıklanmasının veya suç işlenmesinin önlenmesi, yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması amacıyla sınırlanabilir". Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği (TOBB) İle Odalar Ve Borsalar Kanununun 4. maddesi "Odalar; üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslekî disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak.." ifadesine yer veriyor. TOBB Genel Kurul Çalışma Esasları Yönetmeliğinin 84. maddesi ise 'basın'a özel madde düzenlemesi yapıyor. Yönetmeliğin 84. maddesinde "Genel Kurul Başkanı, genel kurulun çalışmalarını izleyecek basın ve yayın mensupları için gerekli tedbirleri aldırır" ifadesine yer veriliyor. Bilgi Edinme Kanununun 4. maddesinde ise "Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir" cümlesine, aynı kanunun 10. maddesi de "Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler" ifadesine yer veriliyor.