Konserli erbane söyleşisi

Antakyalı Şamamok Şermin Gündüz, İskenderun´da katıldığı söyleşide tarihini anlattığı erbane ile mini bir konser verdi, konserde kavalla Levent Canımoğlu da eşlik etti.

Akın Bodur/İskenderun
Ritm grubu enstrümanlarından Erbane, Hatay´da yeni yeni kullanılmaya kullanılıyor. Tarihte Şamanlar, Sümerler ve Babiller ile Türkmenler, Araplar ve Kürtler tarafından kullanılan içinde bulunduğumuz yüzyılda Afrika, Ortadoğu, Mezopotamya ile ülkemizin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde müzikte kullanımı yaygın olan erbane, birçok kültürün ortak kullandığı müzik aletleri arasında yer alıyor. Tarihi binlerce yıl öncesine dayanan günümüzün çok kültürlü Hatay´da son 10-15 yıldır etkinlik ve konserlerde kullanılan ve tasavvuf müziğinin vazgeçilmezleri arasında bulunan erbane, solo, grup müzik ve toplu müzik aletleriyle birlikte kullanılıyor. Günümüzde en çok İran ve Irak´ta kullanımı yaygın olarak süren erbane müzik aleti, Fars müziği ve etnik müziğin de kullandığı müzik aletleri arasında yer alıyor. Türkiye´de kullanımı Kardeş Türküler´in kullanmaya başlamasıyla tanınan erbane, son yıllarda kadın hareketlerinin etkinlik ve gösterilerinde de yer almaya başlayan müzik aletleri arasında bulunuyor. Günümüzde artan sayıda kurulan erbane topluluklar ve kullanımı için açılan kurslar, bu müzik aletinin tanınırlık ve görünürlülüğünü de arttırdı. Kullanımı kadınla özdeşleyen ve tarihte de ağırlıklı olarak kadınlar tarafından kullanılan erbane, erkeklerin de kullandığı müzik aleti.

Birçok kültürün kullandığı ritimli müzik aleti: Erbane
Evimiz İskenderun Süpürge Derneği ve Ayna İskenderun Kültür Sanat Derneğinin işbirliğiyle her çarşamba düzenlenen ´geleneksel çarşamba sohbeti´nin konuğu olan Antakyalı Şamamok Şermin Gündüz İskenderun´da katıldığı söyleşide tarihini anlattığı erbane ile konser verdi, kavalda ise Levent Canımoğlu eşlik etti. Erbane enstrümanının tarihçesi hakkında katılımcılara bilgi veren müzikoloji üzerine yüksek lisansını tamamlayan Şamamok Şermin Gündüz, Erbane ile Def´in arasında fark olduğunu belirtiyor. Gündüz, 'Bazı insanlarda Erbane ile Def arasında ikilemi vardır. Farslılar, Erbane´ye Def de demektedir. Def, yuvarlak olan müzik aletlerine verileng enel ad olmakla birlikte, Def; yuvarlak vurmalı ve zilli bir müzik aletidir. Arapların ortaya çıkardığı müzik aleti olan Erbane ise Def´e göre daha büyük ve zilli olmayıp, halkaları bulunan müzik aletidir. Birçok kültürde kullanılan erbane, mitolojiye göre, tarikatların etkinliklerinde, derviş adabında ve tasavvuf müziğinde de kullanılmıştır. Erbane, ´Güneş ve Ay´ı temsil eder. Bu imgeleri görürseni, Erbane´dir' değerlendirmesinde bulundu.
Sol elin iki parmağı arasında tutulan ve ağırlıklı olarak sağ elle çalınan, oğlak derisinden yapılan Erbanenin, günümüzde sentetik deriden üretildiğini belirten Gündüz, bu müzik aletinin ritm üzerine ve sembollerle çalındığını kaydetti. Gündüz, 'Erbane, kadınla çok bütünleştirilmiştir. Mitolojide erbane enstrümanı kadın profili üzerine çizilmiştir ama erkekler tarafından da kullanılmaktadır. Tarihe bakıldığında erbane daha çok ait olduğu yerde kullanıldığı görülmektedir' değerlendirmesini yaptı.
Erbane ile verdiği konserde Türkçe, Arapça ve Kürtçe ezgileri , yaşayıp, hissederek seslendiren Şamamok Şermin Gündüz´e söyleşiye katılanlar da alkışlarıyla eşlik etti.

'Kavalın kullanım alanı halk müziği'
Gaziantep Üniversitesi konservatuar mezunu olan ve dilsiz kavalla müzik yaşan Levent Canımoğlu da söyleşide katılımcıları kavalın tarihçesi ve kullanımı hakkında bilgilendirdi. Kendisinin Erik ağacından yapılan dilsiz kaval kullandığını anlatan Canımoğlu, 'Erbane gibi kavalın da bir gelenek ve tarihçesi bulunmaktadır. Sümerler tarafından ve Mezopotamya´da çok yaygın kullanılan kavalın tarihçesi milattan öncesine uzanmaktadır. Önceleri içi boş ve deliksiz olarak Türk, Arap ve Kürt müziğinde kullanılan kaval, tarihsel süreç içerisinde belirli ölçülerle açılan deliklerle geliştirilmiş, dilli hale getirilmiş ve Türkiye´de tanınırlılığı ve yaygın kullanımı Arif Sağ´ın kullanımıyla gerçekleşmiştir. Ülkemizin ilk kaval metodu ise 1970 yılında ortaokul için yazılmıştır. Kavalın esas kullanım yeri halk müziğidir. Tasavvuf müziğinde kullanılan Mey´den farklıdır. Kavalda 8 delik bulunurken, Mey´de 7 delik bulunmaktadır. Mey, kamıştan yapılırken, kaval ağaçtan yapılmaktadır. kavalın ses yüksekliği ise 2,5-3 oktavdır. Günümüzdeki blok flütün de atası olan kaval, en ilkel müzik aleti olarak bilinmektedir' dedi.
Dilsiz kavalık 45 derecelik açı ve üflemeyle çalındığını ve notadaki orta üç sesi verdiğini anlatan Canımoğlu, çobanların kullandığı müzik aleti olarak adlandırılırken, günümüzde çobanların dilli kaval çaldığını da kaydetti.