"Mücbir"de yetkili bakanlık

Akın Bodur/İskenderun
30 Kasım'da süresi biten 'mücbir sebep haline' ilişkin kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Resmi Gazete'de yayımlanan kanun, mücbir sebep halinin süresi ve kimlere uygulanacağı konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı'na yetki verdi. "Devlet Memurları Kanunu ile bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", 27 Aralık 2024 tarih ve 32765 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandı. Yayımlanan karara göre, çeşitli kanunlarda 30 madde değişikliği yapılırken, "mücbir sebep hali" iki maddede; 8. ve 9. maddelerde ele alındı. Buna göre 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 15. maddesinde değişiklik getiren 8. madde şöyle düzenlendi:
Madde 8- 4/1/1009 61 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 15. maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 
"Hazine ve Maliye Bakanlığı, mücbir sebep sayılan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal, organize sanayi bölgesi, teknoloji gelişme bölgesi, endüstri bölgesi, serbest bölgeler gibi bölgeler veya afete maruz kalanlar itibarıyla; mükellefiyet ve vergi türü, vergilendirme ve defter tutma usulü, faaliyet konusu, iş yerleri, sektörler, aktif toplamı, öz sermaye toplamı, satış hasılatı, çalıştırılan hizmet erbabı sayısını birlikte veya ayrı ayrı dikkate alarak mücbir sebep hali ilan etmeye; bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanları; vergi türü ve vergilendirme dönemi itibari ile bu fıkra kapsamında belirlenen kriterler ile faaliyete devam edilip edilmediğini birlikte veya ayrı ayrı ayrı dikkate alarak belirlemeye yetkilidir. Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde mücbir sebep, bu durumun vukua geldiği tarihin rastlandı ayı izleyen üçüncü ayın son günü itibari ile bitmiş sayılır. Bakanlık; bu süreyi mücbir sebep halinin vukua geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen on sekizinci ayın sonunu geçmemek kaydıyla uzatabilir, bu fıkra kapsamında yetkisini, vergi türleri ve işyerleri itibarıyla; beyannamelerin toplulaştırılması, yeni beyanname verme süreleri belirlenmesi ve beyanname verme zorunluluğunun kaldırılması şeklinde de kullanabilir."
Madde 9- 213 sayılı kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. 
"Geçici Madde 36- Hazine ve Maliye Bakanlığı, 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle bu kanunun 15. maddesi kapsamında mücbir sebep hali ilan edilen Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Hatay illeri ile Gaziantep ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde, deprem tarihi itibari ile mükellefiyet kaydı bulunan ve 30/11/2024 tarihi itibari ile mücbir sebep hali sona eren mükelleflerin mühür sebep halini, bu maddeyi ihlas eden kanunla değiştirilen 15. madde hükümleri çerçevesinde 1/12/2024 tarihinden itibaren her defasında altı ayı geçmeyen süreler halinde bir yıla kadar uzatmayı yetkilidir."

Yeminli mali müşavir Yaran'dan eleştiri

İskenderunlu yeminli mali müşavir İbrahim Yaran, kanunda belirtilen süreyi ve uygulama kriterinde Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yetkili kılınmasını eleştirdi ve bunun anayasaya aykırı olduğunu savundu. İbrahim Yaran, sosyal iletişim sitesinden yaptığı "Hatay’da mücbir hal" başlıklı paylaşımda da şunlara yer verdi: "Bugün yayınlanan kanuna göre: 6 ay + 6 ay = 12 ay uzayacak. Muhtemelen başta İskenderun hariç olmak üzere şartlı (Yazılı müracat, teminat) uygulamaya müsait bir kanuni düzenleme yapıldı. Van depremin de; 6 yıl mücbir hal kesintisiz, şartsız uygulandı, Asrın felaketinde bugüne kadar 1 yıl 10 ay mücbir hal uygulandı şimdi şartlı olarak toplamda 12 ay daha uzatılma yolu açıldı. Şimdi: 1 yıl 10 ay + 12 ay = 2 yIL 10 ay. 6 yıl nereeeeee…??? 2 yıl 10 ay nereeeee….??zBu adalet mi….? Bu sahipsizlik değil mi…??? Lütfen TC Anayasasının 10. maddesindeki eşitlik ilkesine uygun hareket edilsin."

“Anayasa’nın 10. maddesindeki 'eşitlik ilkesi' uygulansın”

Yeminli mali müşavir Yaran, 'taksit sayısı ve ödenmesi' konusunda gazetemize yaptığı açıklamada da şunlara yer verdi: "06.02.2023 tarihli asrın felaketi depremi mağdurları 24 taksit, her ay, yani toplamda 24 ayda ödenecek. Taksitlerin 'Van depreminde uygulandığı gibi' 30 taksit ve iki ayda bir toplamda 60 ayda ödenmesi sağlanmalıdır. Vergi ve SGK prim borçları: 06.02.2023 tarihli asrın felaketi depremi mağdurları 'yazılı bireysel müracaat' yapmak zorundadır. 'Van depreminde uygulandığı gibi' kurumlar, gelir, KDV ve muhtasar vergileri ile SGK borçları 'yazılı bireysel müracaat aranmadan', şartsız koşulsuz taksitlendirilmelidir. Taksitlendirmede teminat Uygulaması:
06.02.2023 tarihli asrın felaketi depremi mağdurlarından taksitlendirme sırasında 'teminat istenilmekte' olup, bunun;
'Van depreminde uygulandığı gibi' taksitlendirmede 'teminat aranılmaması' sağlanmalıdır. Zira, asrın felaketi mağduru vatandaşlarımızın teminat gösterecek ekonomik gücü kalmamıştır. Deprem bölgesinde halen, 3.500 esnaf konteynerde faaliyet gösteriyor, esnafın satacak malı yok, alacak parası yok. Van depreminde 644 şehidimiz var maalesef, keşke hiç olmasaydı…!  06.02.2023 asrı felaketi depreminde 53.537 şehit verdik, bunun 24.147’si Hatay’da toprağa düştü maalesef…! Yani durum çok daha vahim. T.C. Anayasa’nın 10. maddesinde yer alan 'eşitlik ilkesine' uygun olarak, en azından Vandepreminde vatandaşlarımıza sağlanan imkanların, 06.02.2023 tarihli asrın felaketi deprem bölgeleri için de uygulanması, daha adil olacaktır. Diğer bir önemli Konu, KOBİ vasfının kaybedilmesidir. KOBİ Yönetmeliğine göre 'aktif toplamı 500 milyonu aşan' firmalar KOBİ vasfını kaybetmektedir.
31.12.2024 tarihinde yapılan 'enflasyon düzeltmesi' uygulamaları sonucunda bir çok KOBİ’nin 'aktif büyüklüğü' fiktif olarak 500 milyonun üzerine çıkmış olup, bu durum tüm mükellefleri olumsuz etkilediği gibi, deprem bölgesindeki mükellefleri daha da mağdur etmektedir. Bu durumun acilen düzeltilmesi mağduriyetleri gidereceği gibi genel ekonomiyi de canlandıracaktır. Bu konuların gündeme taşınmasının, ilgililere iletilmesinin ve takip edilmesinin kamuoyu nezdinde büyük faydalar sağlayacaktır."

30 Kasım'da sona erince komisyona gelmişti

30 Kasım'da süresi biten 'mücbir sebep haline' ilişkin bitiş tarihi öncesi bir karar alınmayınca, deprem bölgesinde iş yerleri bulunan ya da kamuya borcu bulunan mükellefler, sıkıntılı süreç yaşaması üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu Üyeleri; Resul Kurt (Adıyaman Milletvekili), Nilgün Gök (Denizli Milletvekili) ve Hüseyin Altınsoy (Aksaray Milletvekili), Aralık ayı başlarında komisyonda, kanun değişikliği teklifi vermişti. Teklif, 6 Şubat depremleri kapsamında Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman illeri ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde 30 Kasım'da sona eren 'mücbir sebep halinin' uzatılmasını öngörüyordu. Komisyonda görüşülen 2/2731 esas numaralı kanun teklifine madde eklenmesini, geçici 36. madde eklenmesini teklif eden milletvekilleri Kurt, Gök ve Altınsoy imzalı ortak önerge, Hazine ve Maliye Bakanlığının bütçe görüşmelerinde verildi. İstenilen geçici madde teklifinde, "Hazine ve Maliye Bakanlığı, 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle bu kanunun 15. maddesi kapsamında mücbir sebep hali ilan edilen Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Hatay illeri ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde, deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan ve 30 Kasım 2024 tarihi itibarıyla mücbir sebep hali sona eren mükelleflerin mücbir sebep halini, bu maddeyi ihdas eden kanunla değiştirilen 15. madde hükmü çerçevesinde 1 Aralık 2024 tarihinden itibaren her defasında altı ayı geçmeyen süreler halinde bir yıla kadar uzatmaya yetkilidir" ifadesine yer verilmişti. Komisyonda değişiklikle kabul edilen teklif, TBMM genel kurulunda görüşülemeyince, bakanlık tarafından bir ay süreyle sirkü ile uzatılmıştı. Meclis, 2025 yılı bütçe taslağını görüşmesi sonrası, komisyonda verilen teklifi kabul etmişti.