Müzeye girişler ücretsiz

Akın Bodur
Edinburgh Kültürel Miras Liderlik Okulu
2

13 medeniyetin izleri bulunan Hatay´da Antakya´da daracık sokaklar, geniş avlulu evler, SİT alanınıyla korunan yüzlerce binanın varlığı, savaşın kıyısında yer alınca belki turizmden de yeteri getiri elde edilemiyor, ama sanki asıl önemlisi ekonomi ve politik konularda öncelik, kalkınmaya bakış açısı gibi... Türkiye´de 12 yaş ve altı ile 65 yaş ve üstü, öğrenciler, er ve erbaşlar, gazeteciler, turist rehberleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı çalışanları, belediye başkanları gibi bazı gruplar, geçmiş medeniyetlerin izlerini taşıyan kültürleri müzelerde ücretsiz görebilirken, toplumun diğer grubu ise neredeyse tamamen özelleştirilen müzeleri farklı rakamlarda ödediği ücretle gezebiliyor. Yılda 10 milyon ziyaretçi çeken 500 bin nüfusu barındıran İskoçya´nın başkenti Edinburgh´ta iki milyon kişinin ziyaret ettiği İskoçya Ulusal Müzesi ise tamamen ücretsiz geziliyor. ´Bilim´, ´Sanat´, ´İskoçya Tarihi´ ve ´Etnoğrafya´ olarak dört ayrı bölümü bulunan İskoçya Ulusal Müzesi, yerli ve yabancı turistler tarafından ücretsiz geziliyor ve yöredeki bulgular, İskoçya´nın bağımsızlık mücadelesi, bilim ve sanat konuklara anlatılıyor. Ülkemizde ve Hatay´da müzeler ile tarihi ören yerlerinin ücretli olması, bölgede yaşayan birçok kişinin de buraları görememesini ya da daha az görmesini getiriyor. Ülkede hükümetler, birçok sektöre vergi ve SSK muafiyeti getirip, devlet bütçesinden yılda milyarlarca lira desteği belli sayıdaki firma ya da iş insanlarına aktarırken, toplumun kültürel kalkınmasına ise aynı oranda ilgi gösterilmiyor... Hatay´da ise Antakya Arkeoloji Müzesine giriş 15, Samandağ´daki Titus Tüneline giriş ise 10 lira...

Genel hükümetten aldıkları destekle çalışmaların yürütüldüğünü ifade eden İskoçya Ulusal Müzesi yetkilileri, İskoç kültürü ve tarihini dünyanın farklı kesimlerine anlatıp, tanıtmak için gezici müzeler oluşturup, eserlerin her yıl çok sayıdaki ülkede gösterildiğini anlatıyor. Müze yetkilileri, 'Bu tür çalışmaları karşılamak için özel sergi ve etkinlikler yaparak, gelir kalemimizi arttırıyoruz ve bu geliri de eserlerin kültürün toplumun ve farklı toplumların daha çok kesimine tanıtılmasında kullanıyoruz' değerlendirmesinde bulunuyor. Müze, nüfusun dört katı sayının ziyaret ettiği İskoçya Ulusal Müzeyi gezecek insan sayısını çoğaltmanın mücadelesini verirken, ziyaretçi sayısından çok, kente gelip müzeyi ziyaret etmeyen sekiz milyona odaklanıp, '10 milyon kişiden 8 milyon kişi niye müzeyi ziyaret etmiyor?' sorusuna yanıt aramaya ve sayıyı arttırmanın çalışmasını yapıyor. İçerisinde sosyal tesis, turizm bürosunun dışında cafe ve tuvaletlerin de bulunduğu müze, zaman zaman insanların buluşma yeri de oluyor.

Etnik olmayan kültürel milliyetçilik hakim
Kentte dolaşırken İskoç kültürünü yansıtan ´Kilt´ giymiş erkekleri yöresel müzik aleti ´Gayda´ çalarken ya da masa başında çalışırken veya işyerlerinde servis yapıp, hediyelik eşya satışında bulunurken görebildiğiniz gibi sokak ve caddelerinde de karşılaşabiliyorsunuz. Bu insanlar, kültürel mirasın ekonomiye olan katkısının farkındalığı veya başka nedenle etnik olmayan kültürel milliyetçiği sürdürüyor. İskoçya´da tarım, hayvancılık ve tekstil sektörünün de güçlü olduğu ifade ediliyor.
Edinburgh Dünya Mirası Vakfından uluslararası proje sorumlusu Krzystof Chuchra, İngiltere, İskoçya, Galler ve İrlanda´dan oluşan Birleşik Krallığın ikinci önemli kenti olarak bilinen Edinburgh´un, dünya kültürel kent mirası listesinde bulunan tarihsel yerleşim alanları arasında olduğunu anımsatıyor Edinburgh´un ´yeni kent´ diye adlandırılan bölgesi, 17. yüz yılda planlanmış ve İngiliz mimarisi örnek alınarak yapılan ve neoklasik dönemden esinlenen bir şehir olduğunu ifade eden Chuchra´ya göre, eski kent ise daha çok Avrupa kıtası (kara Avrupa´sı) özelliklerini taşıyor. Kentin kültürel miras yönünün öne çıkması kadar korunarak geliştirilmesi yönünde çaba harcayan vakıf, İskoçya Hükümeti ve bölgedeki sivil toplum kuruluşlarıyla ile birlikte çalışmalarda bulunuyor. Chuchra, Edinburgh Dünya Mirası Vakfının misyonunu, insanları kültürel miras üzerinde buluşturmak ve bu mirası kullanarak insanları daha iyi bir hayata götürebilmek olarak belirterek, 'Bu çalışmada, değerlerin desteklenmesi, tanıtım, kapasite oluşumu ve arttırımı ile direnç esneklik oluşturma, ülkelerarası kültürel diploması de işin içine giriyor' değerlendirmesinde bulunuyor. Edinburgh Dünya Mirası Vakfın uluslararası eğitim sorumluları Gaby Laing ve Neil Ogilvy ise kültürel mirasa ilişkin yerel ve genel hükümetlerin aldığı bazı kararları eleştiriyor ve 'Aldıkları kararlarla zaman zaman bir duvar örebiliyorlar. Ama çabamız, bir deniz feneri gibi yolu göstermek olsa da yalnız kalınabiliniyor ama bu mücadeleyi sonlandırmıyor' ifadasinde bulundu. Laing ve Ogilvy, kültürel miras yönetiminin sivil toplum kuruluşlarının desteğine ihtiyacı olduğunu belirtiyor.
Türkiye Kültürel Mirası Koruma Derneği ve Edinburgh Dünya Mirası Vakfı işbirliğiyle düzenlenen ve British Council ile Department for Digital, Culturi Media ve Sport tarafından desteklenen KORU (Kültürel Mirasın Korunmasında Kapasite Geliştirme) Projesi kapsamında İskoçya´da düzenlenen Edinburgh Kültürel Miras Liderlik Okuluna çeşitli üniversitelerde tarih, edebiyat, mimarlık, mimari restorasyon, kuartör, arkeoloji, şehir ve bölge planlama eğitimi alan öğrenciler Ayşenur Ceylan, Cem Almurat, Nurbanu Eren, Aylin Çalık, Fatma Özen, Hüma Sıvuran, Melda Kaplan, Beritan Çiftçi, Suna Helin Temel, Aysu Yıldız, Beyza Cocgün, Ebru Timinci, Beyza Demir, Ebru Özgenç ve Duygu Köse; Hatay´dan öğretmenler Süleyman Aşkar ve Ayça Gizem Bildirici, Hatay Büyükşehir Belediyesi Proje Sorumlusu Çiğdem Tambağ, Bilecik Belediyesi Müze Müdürü Mesut Ünver ve Bilecik Belediyesi Proje Koordinatörü İlkay Çınar katılmıştı.
Sürecek