Akın Bodur/İskenderun
Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğünün, İskenderun 2. OSB alanı yanındaki 1.080 dönümlük ormanın 136 dönümünü depolama sahası olarak kullanması için Tosyalı Demirçelik A.Ş.´ye tahsis dilmesine yönelik plan değişikliğine yaptığı itirazı reddedilen mimar Ercüment kimyon, konuyu yargıya taşıdı. Kimyon, Hatay 2. İdare Mahkemesine yürütmenin durdurulması istemli açtığı davada, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 17.02.2022 tarihli kararı ile İskenderun´un Karayılan Mahallesi 1291 nolu parsele ilişkin yapılan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Plan değişikliğinin iptalini istedi; Hatay 1. İdare Mahkemesine yaptığı ayrı bir davada da, Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü´nün 14.07.2021 tarih ve 1652526 sayılı ´olur´u ile 1291 nolu parselden 135.942,66 metrekarelik alanın Tosyalı Demir Çelik A.Ş.´ye verilmesini öngören 24 ay süreli ve 14/07/2021 ve 14/07/2023 tarihleri arasında geçerli olan ´ön izin´ işlemin iptalini de istedi. Ormanlık alanın Tosyalı´ya tahsis edilmesini sağlayan yönetmeliğin iptali için, TMMOB´nin de Ankara´da Danıştay´a başvuru yaptığı öğrenildi. Üç ayrı başvurular üzerine açılan davalar sürüyor.
Kimyon´dan 2 dava başvurusu
Mimar Kimyon, Hatay 2. idare Mahkemesine yaptığı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 17.02.2022 tarihli kararı ile İskenderun´un Karayılan Mahallesi 1291 nolu parsele ilişkin yapılan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Plan değişikliğinin iptalini istediği dava metninde, Çevre Düzeni Plan değişikliği ile mevcut orman alanınından ´kentsel servis alanı´ amaçlı plan değişikliği kararında yürütmenin durdurulmasını talep etti. Kamu yararının korunması amacıyla iptal davası açılmak zorunda kalındığını ifade eden Kimyon, başvurusunda 'Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 17.02.2022 tarihli kararı ile onaylanan İskenderun Karayılan Mahallesi 1291 nolu parsele ait 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Plan değişikliği kararı imar mevzuatına açıkça aykırıdır. Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği´nin Çevre Düzeni Planları, Revizyon ve Değişikliklerini düzenleyen 20. maddesi ´... (2) Çevre düzeni planı ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğü bozmayacak nitelikte, plan değişikliği yapılabilir. Çevre düzeni planı değişikliklerinde; a) Kamu yatırımlarına, b) Çevrenin korunmasına, c) Çevre kirliliğinin önlenmesine, ç) Planın uygulanmasında karşılaşılan güçlükler ve maddi hataların giderilmesine, d) Değişen verilere bağlı olarak planın güncellenmesine, dair yeterli, geçerli ve gerekçeleri açık olan, altyapı etkilerini değerlendiren raporu içeren teklif ve talepler; idarece planın temel hedef, ilke, strateji ve politikaları kapsamında teknik ve yasal çerçevede değerlendirmeye alınarak sonuçlandırılır´ şeklindedir.
Her ne kadar plan açıklama raporunda 1291 nolu parsel için Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğünden Orman Kanunun 17/3 maddesi kapsamında ön izin taahüt senedi alınmış olsa da ön izin belgesi ´liman geri hizmet alanı´ şeklinde düzenlenmiş olup, liman geri hizmet alanı olarak verilen 135.941,66 m2 alanın kıyıdan 3.000 metre geride bir alan olması nedeniyle bu amaç için kullanılması imkansızdır.Orman Kanunun 17/3 maddesi kapsamında kamu yararı adıyla ön izin belgesi (Liman Geri Hizmet alanı) düzenlenerek kullanılması imkansızdır. Ayrıca onaylanan planın amacı Hatay Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından Hatay Büyükşehir Belediye Meclisinin 10.05.2018 tarih ve 162 sayılı kararıyla onaylanan 1/100.000 Ölçekli İl Çevre Düzeni Planının plan açıklama raporunda Kentsel Servis Alanı Tanımına uymamaktadır.Yine; 30.11.2021 tarih ve 31675 sayılı Resmi Gazete´de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanunun 17. maddesinin Üçüncü Fıkrasının Uygulanması Hakkında Yönetmelik ile anayasa uyarınca mutlak koruma altında olan orman alanlarının yapılaşmaya açılmasına; orman niteliğinin yok olmasına; bu bakımdan hem anayasa ve uluslararası anlaşmalar uyarınca özel koruma altındaki ormanların hem de yaban hayatı, doğal yaşam, ekolojik denge ve iklim değişikliğine etkileri karşısında çok geniş coğrafyaların tahribata uğramasına yol açacak düzenlemeler getirilmiştir' ifadesine yer verdi. Ormanların insan yaşamı ve yerkürenin geleceği açısından yaşamsal öneme sahip, çevresel-ekolojik, sosyo-kültürel ve ekonomik işlevleri bulunan; yaşamın temeli oksijen kaynağı ve karbon yutak alanı olan alanları olduğunu ifade edilen dava başvurusunda, şunlara yer verildi: 'Bu nitelikleri ve barındırdığı canlı ve cansız ekosistem unsurları ile sürdürülebilir ekolojik dengenin sağlanabilmesinin temel unsurlarıdır. Orman içindeki ağaçsız taşlık, kayalık alanlar da orman ekosisteminin önemli bir parçası olup; bu alanlar özellikle yaban hayatı için son derece önem taşımaktadır. Nitekim kayalık alanlar dağ keçileri, yırtıcı kuşlar gibi birçok hayvan türü için özel habitatlar oluşturmakta olup bu gibi alanlar da Anayasa ile uluslararası çevre ve biyoçeşitlilik anlaşmaları kapsamında koruma altındadır. Ormanlar; çoğunluğu ağaçlar olmak üzere her türde bitki ve canlının yıllar aşarak birlikte oluşturduğu alanlar olarak insanlara, diğer canlılara ve doğaya sunduğu sağlıklı soluma, imgesel etkinlik, çevre sağlığı, toprağı zenginleştirme ve koruma, iklimi dengeli tutma, su kaynaklarını ve doğal akışları düzenleme işlevleri ile korunması zorunlu alanlardır. Ormanlar varoluşlarıyla topluma temiz hava, çevre sağlığı, görsel zenginlik, toprağı koruma, iklimi iyileştirme ve su rejimini düzenleme, temiz içme suyu gereksinimini karşılama gibi hizmetleri aracısız olarak sunabilirler. Yönetmeliğin dayanağı olarak ifade edilen 6831 sayılı yasa maddeleri de yukarıda ifade edilen tahribata yol açacak, anayasa ve uluslararası metinler ile koruma altındaki orman alanlarının yapılaşmaya açılmasına ve doğal yapısının yok olmasına neden olacak düzenlemeler içermektedir. Yasa düzenlemeleri bu bakımdan esası itibariyle anayasanın 2., 7., 17., 56., 169. vd. maddelerine aykırılık oluşturmakla birlikte; daha evvel verilen Anayasa Mahkemesi kararlarına aykırılık oluşturması bakımından da Anayasanın 2., 153. maddelerine aykırılık taşıdığından iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi önüne götürülmesi gerekmektedir. Yönetmelik dayanağı 6831 sayılı yasayı aşan hükümler getirmekte olup; aşağıda ayrıntısı ile açıklandığı üzere bu sebeple de hukuka uyarlık taşımadığından iptali gerekmektedir.'
Orman arazileri kamu yararı gerekçesiyle ´gerçek ve tüzel kişilere tahsis edilemez´
6831 sayılı kanunun amacına, kamu yararına, koruma ilke ve esaslarına aykırılık taşımakta olduğu gerekçesiyle T.M.M.O.B. tarafından Danıştay 8. Dairesi´nde 2022/3180 esas sayılı dosyada yönetmeliğin iptali için dava açılan davanın sürdüğü de anımsatılan Kimyon´un dava başvurusunda, 'Anayasanın 169. maddesinde ´ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz´, düzenlemesine, Orman Kanunu´nun 6. maddesinde ´verilen izinler amaç dışında kullanılamaz´ hükmüne yer verilmiştir. 6831 sayılı yasanın 3373 sayılı yasa ile değiştirilen 17. maddesinin üçüncü fıkrasına ilişkin Anayasa Mahkemesinin 17/12/2002 tarih ve E:2000/75 K:2002/200 sayılı kararında; Anayasa´nın 169. maddesinde öngörülen ´kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz´ tümcesine dayanılarak kamu yararının bulunduğu gerekçesiyle gerçek ve tüzel kişilere bina ve tesisler yapmak üzere orman arazileri tahsis edilemez. Başka bir anlatımla kamu yararının bulunması ve zorunluluk hallerinde devlet ormanları üzerinde ancak irtifak hakkı tesisine olanak tanınabilir. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı değişikliği orman alanının ile kentsel servis alanı haline getirilen dava konusu yerin orman alanlarının imara açıldığı lojistik depolama alanı haline getirileceği alan olarak gösterilmekte ve bu durum imar mevzuatına açıkça aykırıdır. Dava konusu işlemlerde sebep ve amaç yönlerinden hukuka uygunluk bulunmamaktadır. Karayılan Mahallesi 1291 nolu parselin bulunduğu bölge orman niteliğinde, doğal koruma alanıdır. İskenderun Meri Orman Kadastro paftalarında da 1080 dekar büyüklüğündeki orman niteliği tapuda da tescilli olan bu durum açıkça görülmektedir. Bölgenin Çevre Düzeni Planı değişikliği kararı ile ormanlık alandan çıkartılması imar mevzuatına aykırıdır. Yapılan değişiklik anayasanın 169. maddesine açıkça aykırıdır. Plan değişikliği yapılmış, yapılan planda yeşil alanların korunmasına yönelik üstün kamu yararı korunmamıştır. Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.09.1994 tarih ve 1960 sayı ile onaylı 1/25.000 Ölçekli İskenderun Körfezi ve Yakın Çevresi Çevre Düzeni planında 1981 tarihinde onaylı bulunan nazım imar plan kararlarında 1291 nolu parsellerin bulunduğu bölge İskenderun Demir Çelik Fabrika çalışanlarının kentsel meskun konut alanları olarak planlanan ve İSDEMİR´in lojman alanları çevresindeki orman alanlarıdır. Bu parseller bölgenin ve İskenderun Demir Çelik çalışanlarının yararlanacağı rekreasyon amaçlı orman içi yolları, dinlenme ve gezinti alanları ile 50 yıldır özenle korunmuş geliştirilmiş ormanlık bir bölgedir. Bu alanın nazım planında başkaca amaçlara ayrılması kabul edilemez. 1291 nolu parselin kentsel servis alanı olmasında kamu yararı bulunmamaktadır' değerlendirilmesine yer verildi. Hatay İl Özel İdare tarafından yaptırılan ve Hatay İl Genel Meclisinin 10.11.2006 tarih ve 235 sayılı karar ile onaylandıktan sonra Antakya Belediye Meclisi tarafından da onaylanan 1/100.000 Ölçekli Hatay İl Çevre Düzeni Planı hakkında Mimarlar Odası Hatay Şubesi tarafından dava konusu yer olan Hatay İli İskenderun İlçesi Azganlık Mahallesi 632 ve 633 nolu parsellerin ormanlık alandan çıkartılarak Organize Sanayi Bölgesi Alanına dönüştürülmesine ilişkin Hatay 1. İdare Mahkemenizin 22.01.2015 tarih 2014/1220 Esas 2015/49 K. sayılı kararı ile iptal edildiği anımsatılan Kimyon´un dava başvurusunda, şunlara yer verildi: 'Hatay 1. İdare Mahkemesinin 22.01.2015 tarih 2014/1220 Esas 2015/49 Karar sayılı kararı davalı idare olan Hatay Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 10.04.2015 tarihinde temyiz edilmiştir. Hatay 1. İdare Mahkemesinin 22.01.2015 tarih 2014/1220 Esas 2015/49 karar sayılı kararı Danıştay 6. Dairesinin 06.06.2017 tarih 2015/5263 Esas 2017/4558 Karar sayılı kararı ile onanmıştır. Mevcut olan 2. OSB Organize Sanayi Bölgesinin bitişiğindeki Karayılan Mahallesi 1291 Nolu parselinde yeni plan kararıyla ormanlık alanını yok edilecek olması yanında mevcut sanayi tesislerinin havaya bırakılacak çeşitli gazlar nedeniyle çevresel zararlar yaratacağı kesindir.'
'Masa başında rant amacıyla alınan karar'
Anayasanın 56, 63, 138, 166 ve 169. maddesi, İmar Kanunu ile Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği´ne açıkça aykırı olan plan revizyonu değişikliği yapıldığını ve yapılan planda orman alanlarının ve yeşil alanların korunmasına yönelik üstün kamu yararının korunmadığı anlatılan dava dilekçesinde, 'İskenderun kenti ve yakın çevresindeki nüfus oranı çok yüksektir. Bölgede ilave kirletici sanayi yatırımlarına yönelik verilen kararlar ile İskenderun Körfezi kümülatif etkileri ile adeta İzmit Körfezi´ndeki Dil Ovası ilçesine dönüştürülmek istenmektedir. İskenderun, sanayi ve lojistik alan ağırlıklı bir alan haline gelecektir. İskenderun´daki meskun yerleşim yerleri yaşanamaz hale gelmektedir. Teknik ve sosyal donatı alanları bu planda yeterince sağlanmamıştır. Plan kararları masa başında rant amacı ile alınmış imar plan kararlarıdır' ifadesine yer verildi.
Orman bölge müdürlüğünün ön izin belgesinin de iptali istendi
Kimyon, Hatay 1. İdare Mahkemesine açtığı ayrı bir davada ise Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü´nün 14.07.2021 tarih ve 1652526 sayılı ´olur´ ile 1291 nolu parselden 135.942,66 metrekarelik alanın Tosyalı Demir Çelik A.Ş.´ye 24 ay süreli ve 14/07/2021 ve 14/07/2023 tarihleri arasında verilmesini öngören ´ön izin´ işlemin iptalini istedi. Dilekçede, 'Kentsel servis alanı (liman geri hizmet alanı-depolama alanı) haline getirilen yer kıyıdan 3 kilometre uzaktadır. Ön izin belgesi, yönetmeliğin amacı doğrultusunda yerinde inceleme dahi yapılmadan, amaç dışı verilmiş olup, kamu yararına aykırı bir işlem olduğu gibi amaç yönünden de hukuka açıkça aykırı bir işlemdir. Tosyalı Demir Çelik A.Ş. Lehine 24 aylığına verilen ön izin işleminin iptali, 1291 nolu parseldeki ve bölgedeki son orman arazilerinin korunması için zorunludur. Zira izin her ne kadar 24 aylığına verilmiş gibi görünse de 1291 nolu parselde yapılacak tesislerin yaratacağı etkiler bölge için geçici olmayacaktır. Yok edilecek orman arazisinin yerini beton alacak ve bölgede orman vasfı olan son birkaç parselden biri daha yok edilerek sıradaki parsel için henüz başlanmadıysa girişimlere başlanacaktır. Ön izin ile 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı değişikliğine dayanak oluşturan orman alanını kentsel servis alanı haline getirilen dava konusu yerin, anayasa ya aykırı bir şekilde orman alanını lojistik depolama alanı haline getireceği 1/5000 Ölçekli ve 1/1000 Ölçekli İmar Planları ile yapılaşma alanları olarak gösterileceğinden orman mevzuatına açıkça aykırı olup, sebep ve amaç yönlerinden hukuka uygunluk bulunmamaktadır' görüşüne yer verildi.