Akın Bodur/İskenderun
Asgari ücretin giderek ortalama ücrete dönüştüğünü ifade eden Berkyürek, 'Asgari ücret ülkemizde sadece asgari ücret ve yakın bir ücretle çalışan 10 milyon işçinin ve ailesinin değil, emeğiyle geçinen herkesin çalışma ve yaşam koşullarını belirleyen temel bir parametredir. O nedenle asgari ücretin belirlenmesi süreci devletin toplumla yaptığı en büyük toplumsal sözleşmedir' değerlendirmesini yaptı.
Asgari ücretin, ekonomik krizin etkilerinin derinden yaşandığı, işsizliğin arttığı, alım gücünün düştüğü, gelir dağılımın bozulduğu koşullarda saptandığını belirten Genel-İş Sendikası Hatay Şube Başkanı Yusuf Berkyürek, 'Asgari ücret ülkemizde giderek ortalama ücrete dönüşmektedir. Bu nedenle de asgari ücret çalışanları ekonomik krize karşı korumanın en önemli aracı durumundadır. Ve asgari ücret milyonların meselesidir, memleket meselesidir. Bu mesele ile ilgili ülkeyi yönetenlerin yaklaşımı işçileri, çalışanları koruyan bir yaklaşım değildir. Bizler krizle boğuşurken, çarşı-pazarda fiyatlar uçarken, yıllardır büyümeden pay alamayan işçi sınıfı zamlarla ve vergilerle krizin faturasını öderken, gelir dağılımı her geçen gün daha fazla bozulurken, ülkeyi yönetenlerin krizden çıkış için belirledikleri rota ´düşük ücret politikası´ olarak görünmektedir. Şimdiden uyarıyoruz: Şirket kurtarmalara, işveren teşviklerine devasa kaynakların ayrıldığı bir ortamda kimse işçilere fedakârlık tavsiyesinde bulunmasın, kimse işçilerden fedakârlık beklemesin. Kriz koşullarında asgari ücretteki artış halkın büyük bölümünün gelirini de belirleyecektir. Bu nedenle asgari ücret artışının sadece işçilere değil, Türkiye ekonomisine de katkısı olacaktır. 40 yıldır uygulanan ancak artık iflas eden neoliberal politikaları terk etme zamanı gelmiştir. Ücret artışına dayalı büyüme mümkündür. Ücret artışlarının çalışana da ekonomiye de olumlu etki yapacağı ve alım gücünü artırarak ekonomiyi canlandıracağı açıktır' değerlendirmesinde bulundu.
Ülkede asgari ücretin tespitinde uluslararası standartlara uyulmadığını savunan Genel-İş Sendikası Hatay Şube Başkanı Berkyürek, açıklamasını şöyle sürdürdü: '2019´da 100. yılına ulaşan ILO, BM ve Avrupa Konseyi ilkeleri dikkate alınmamaktadır. Uluslararası normların hesaplarına göre asgari ücret tespitinde işçinin ailesi dikkate alınırken, Türkiye´de, Asgari Ücret Tespit Yönetmeliği´nde yer alan tanımda işçinin ailesi asgari ücretin dışında bırakılmıştır. Sadece bir işçi üzerinden yapılan hesaplama uluslararası standartlara aykırıdır. Asgari Ücret Tespit Komisyonu aynı zamanda yapı itibariyle demokratik değildir. Komisyonda hükümet, işveren ve işçi temsilcisi olarak 5´er kişi yer alırken en fazla üyeye sahip işçi sendikası ve işveren örgütleri tarafından saptanmaktadır. DİSK ve diğer konfederasyonlar asgari ücretin belirlenmesi sürecinde yer alamamaktadır. sgari ücret ortalama ücret haline gelmektedir. 2006´da ortalama ferdi ücret ve maaş geliri asgari ücretin 2 katı iken 2018´de bu oran 1,6 katına geriledi. Türkiye´de asgari ücret ortalama ücrete yaklaşmaktadır. Asgari ücretin hızla ortalama ücret haline dönüşmesinin yine en fazla kadın işçileri etkilediğini görüyoruz. Kadınların ortalama ücreti erkeklere göre asgari ücrete daha yakındır. Türkiye, Avrupa´nın en düşük asgari ücretli ülkeleri arasında yer almakta, en düşük dördüncü ülkedir. Daha düşük asgari ücrete sahip ülkeler Sırbistan, Bulgaristan ve Arnavutluk´tur. 2009´da Avrupa´da Türkiye´den düşük asgari ücretli 13 ülke varken, 2019´da sadece 3 ülke vardır. Asgari ücret maliyetinin yarısı vergi ve kesintilere gitmektedir. Asgari ücretten yapılan vergi ve diğer kesintiler aslında görünenden daha yüksektir. Asgari ücretin görünen-görünmeyen, dolaylı-dolaysız kesintilerini dikkate aldığımızda işçinin eline asgari ücretin sadece yüzde 49´unun net gelir olarak geçtiği görülmektedir. Asgari ücretin yüzde 51´i vergi ve kesintilere gitmektedir. Asgari ücret maliyetinin 1.537 TL´si vergi ve kesintilere gitmektedir. Asgari ücretliden daha çok vergi alındı. Asgari ücretliden ve düşük gelirli işçilerden alınan vergi, ilk vergi dilimi tarifesi düşük tutularak artırıldı. Asgari ücretliler yılın ikinci yarısında ikinci vergi dilimine girmeye başladı. 2002 ve 2003 yıllarında ilk vergi dilimi tarifesi asgari ücretin 15-16 katı idi. 2019´da ilk vergi dilimi tarifesi asgari ücretin 7 katına inmiştir.'
DİSK´e bağlı Genel-İş Sendikası Hatay Şube Başkanı Berkyürek, önümüzdeki yıl uygulanacak asgari ücret taleplerini şöyle sıraladı: 'Asgari ücret hesabında uluslararası standartlara uyulmalı ve işçinin ailesi de dikkate alınmalı, toplu pazarlık yoluyla saptanmalıdır. Asgari ücret tespitine ilişkin 131 Sayılı ILO Sözleşmesi onaylanmalı, Avrupa Sosyal Şartı´na asgari ücretle ilgili konan çekince kaldırılmalıdır. Bütün işçi ve memurlar için tek asgari ücret saptanmalıdır. Asgari ücret geçim ücreti olmalıdır. Asgari ücret tespitinde geçim koşulları ve milli gelir artışı dikkate alınmalı, yıllık olarak hesaplanmalı, tümüyle vergi dışı bırakılmalıdır. Asgari ücretin tespitinde bütün işçi konfederasyonlarına katılım hakkı sağlanmalı, toplu pazarlıkla belirlenmeli ve uyuşmazlık durumunda grev hakkını da içermelidir. DİSK 2017 yılı için net 2.000 TL, 2018 yılı için net 2.300 TL, 2019 yılı için 2.800 TL asgari ücret talep etmişti. Asgari ücret düzeyini çeşitli yöntemlere göre hesaplamak mümkündür. DİSK´in asgari ücret talebinin ayrıntıları raporumuzda iki esasa dayanmaktadır; Asgari ücretin asgari geçim ücreti olması ve kişi başına milli gelir artışıdır. Asgari ücretin 2020´de en az net 2.600 TL olarak saptanması gerekir. Bu iki yönetim ortalamasını, hem geçim ücretini hem de milli gelir artışını dikkate aldığımızda 2020 yılı asgari ücreti en az net 3 bin 200 lira olmalıdır.'