Saadet Berkyürek/İskenderun
2002 seçimlerinin siyasi sahnesine yeni aktörler çıkmıştır. Örgütlenmesini tamamlayan AKP, yeni yüzlerle siyasi arenadadır. Merkez solda ise bir önceki seçimde barajın altında kalan Deniz Baykallı CHP´nin merkez sol temsiliyetini paylaşmak isteyen iki parti daha vardır. Murat Karayalçın başkanlığında yeniden örgütlenen SHP ile yine merkez solun efsane isimlerinden İsmail Cem´in genel başkanı olduğu Yeni Türkiye Partisi YTP. SHP, 1991 ve 1995 seçimlerinde aldığı rüzgarı yeniden örgütlendiği 2002 seçimleri öncesinde merkez solun temsiliyetine taliptir. Hatay´da yüzde 32´lik oranla 1991 ve 1995 seçimlerinde 5´er milletvekili çıkarttığı Hatay´da yeniden örgütlenmesini tamamlayamadığından bağımsız adayla katılır seçime.
“Haramilere karşı seferberlik ilanı”
Yeni siyasi aktör AKP´nin daha sonraki aylarda istifa edip ilk milletvekilliği deneyimini yaşayıp, taşra avukatlığından bir ülkenin adalet sistemine hükmedecek gücü kullanacak olan il başkanı Sadullah Ergin´dir. Ergin, AKP´nin İskenderun´da yapılan İl Divan toplantısında yapar ´haramilere karşı seferberlik ilanı´ çağrısınıı. Ülkeden insan manzaraları örnekleri vererek sürdürür konuşmasını ve ekler: “Ama her şeyin bir son noktası var. Bu kadar sıkıntı ve karanlık noktada herkes umudunu kaybetti. Ve umut için arayış, kıpırdanma başladı.”
Recep Tayyip Erdoğan, 14 Nisan 2002´de hem Antakya hem İskenderun´da konuşur. Parti binasının açılışı için geldiği İskenderun´da halka seslenir, şiir okumamasının istendiği anımsatır. Bir de şarkı söyler: Beraber yürüdük biz bu yollarda. İMF´ye o zamandan kızmıştır, “Patron biz olacağız” der.
AKP´yi Özal´ın misyonuyla açıklamak
AKP´nin İskenderun ilçe Başkanı Mehmet Soydan, 2002 seçimlerine milletvekili adayı olarak katılır. Esnaf ziyaretinde partisini tanıtmak isteyenlere şöyle anlatır: “Özal´ın misyonu bizde. Ve ekler: “Biz sadece sizden oy isteniyoruz. Çevrenizdeki kişilerin de oyunu istiyoruz.” Vaatlerde hem kendilerine hem çevresindekilere cazip gelmiş olmalı ki ilk seçimlerde iktidardı. Neydi o vaatler? Yine Ses gazetesinin sayfalarından: İstihdam, vergi indirimi, SSK primlerinde düşüş…
3 Kasım seçiminde 747 bin 5 seçmenin 578 bin 771´i sandığa gitmiş, bunun 554 bin 601´i geçerli sayılmıştı. Oylama sonucunda 165.682 oyla ve yüzde 29,87´lik oranla birinci parti olan AKP´yi Hatay´da yüzde 25,82´lik oranla ve 143 bin 194 oyla CHP takip etmiş. Diğer partiler barajı aşamayınca milletvekillerini 5´er olarak paylaşmış oldular. 3 Kasım seçimlerine Fuat Geçen Özel İdare Müdür yardımcılığından, A.Aziz Yazar Gözcüler Belediye Başkanlığı´ndan, Mehmet Soydan AKP İlçe Başkanlığı´ndan, Fuat Çay CHP YMYK üyeliğinden, Sadullah Ergin AKP İl Başkanlığı´ndan, Dr. Züher Amber kamudaki görevinden istifa ederek katılmıştır.
İstifa geleneği başladı 3 Kasım seçimlerine hükümet ortağı olarak girip, ANAP´ın barajı aşamaması üzerine Genel Başkan Mesut yılmaz, görevinden istifa eder. Mesut Yılmaz´ın istifası ile bir geleneği başlattığı, ama sürdürülemediği görülür.
Siyasi literatüre yeni miras: Ali Dibo
AKP Grup Başkanvekili ve Hatay Milletvekili Sadullah Ergin´in, bir bürokrata verdiği ve içeriğinde Hatay´daki arkadaşı olan partililere ihale verilmesi yönündeki direktiflerini gösteren el yazılı belgenin yayınlanmasıyla başlayan süreç, soruşturma konusu olur. patlak veren skandal. Yapılan soruşturma, Hatay´daki 271 adet kamu ihalesinin tamamının partinin 17 AKP´li yerel yöneticisinin kazanıldığını ortaya çıkarır. Anayasa kitapçığının fırlatılmasıyla başlayan kriz, erken seçimle AKP´yi, dolayısıyla Sadullah Ergin´i parlamentoya taşıdığı 2002 seçimi öncesi siyasi literatüre ‘nankör kedi´ sözünü kazandırır. Siyasi tarih açısından Ali Dibo da ‘ayakkabı kutusu´, ‘saat´ gibi yakın tarih çağrışımları öncesinde, siyasi literatüre 2006´da girer. ‘Kayırmacılık´, ´torpil´, ´haksız kazanç´ anlamına gelir olmuştu o tarihlerde…
22 Temmuz 2007 seçimleri
2007´de Türkiye 2 seçim yaşar. Abdullah Gül´ün seçildiği Cumhurbaşkanlığı seçimleri Hatay´daki milletvekillerinin de pratiklerini ortaya çıkartır.
22. Dönem milletvekili olarak AKP´den parlamentoya giren Mehmet Eraslan ile CHP´den İnal Batu, Züheyir Amber… partilerinden istifa edip başka bir partinin çatısı altında buluştular. Ancak DYP çatısı da kendilerine gölge olmadı ki, ikinci yuvadan da uçtular.
Hatay´da liderli mitinglerin ilki Baykallı CHP´dendir, ardından CHP´den Haluk Levent konserli miting… SP Genel Başkanı Recai Kutan´ın miting yeri için tercihi İskenderun´dur. MHP lideri Bahçeli de Başbakan Erdoğan´a cevabını İskenderun´dan verir, 2007 seçimlerine yönelik son miting ise Başbakan Erdoğan´ındır.
Kutan, Irak saldırısında lojistik destek için İskenderun Limanı´nı, bombalar için İncirlik Üssü´nü kullandıran hükümetten hesap sorulmasını ister. CHP ise kampanyasını siyasi literatüre yerleşen ‘Ali Dibo´ üzerine oturtur.
Seçim sonucunda AKP Hatay´da oy oranını 2002´deki yüzde 29´dan yüzde 40,7´ye çıkartmıştır. CHP de oy oranını yüzde 25´ten yüzde 31,2´ye çıkartırken, MHP´deki artış da anlamlıdır. MHP 2002´de 60 bin 381 oyla yüzde 10´larda kaldığı Hatay´da 2007´de yüzde 16,7´lik oy oranıyla 106 bin 348 seçmenin oyunu almıştır. AKP´den Sadullah Ergin, Orhan Karasayar, Mustafa Öztürk, Abdulhadi Kahya ve Fevzi Şanverdi; CHP´den Fuat Çay, Gökhan Durgun, Abdulaziz Yazar; MHP´den Süleyman Turan Çirkin ve İzzettin Yılmaz milletvekili olurlar.
12 Haziran 2011 seçimi: Partiler yüzünü yeniliyor
2011 seçiminin bugün için bir çağrışımı ittifak üzerindendir. Seçimde ittifak planlayan siyasi partiler ise bunun önünü açacak liste için başvurunun son günü YSK´ya boş liste vererek zaman kazanmayı denedi. Demokrat Parti, Türkiye Partisi, Genç Parti ile Bağımsız Türkiye Partisi, liste veren Saadet Partisi ile ittifakı gerçekleştirmek üzere kolları sıvar. Türkiye Partisi İlçe Başkanı Nevzat Barak´a göre merkez sağda ittifaka ihtiyaç vardır.
Seçmene dönük çalışmalarda İskenderun´un il talebinin ise üzeri örtülmüştür.
Oylar ‘büyük´ partilerde toplandı
2011 seçiminde AKP´nin oy oranı yüzde 40,7´den 5 puanlık artışla yüzde 45´e ulaşmıştır. CHP´de ki artış da yüzde 31´den 39´a… Hatay´dan AKP 5, CHP 4, MHP 1 milletvekili ile parlamentodadır. Hatay´da tablo Türkiye´dekinden farklı değildir: Seçmen daha fazla stratejik oy kullanma eğilimi göstermiştir. Oylar büyük partilerde toplanırken, küçük partiler giderek küçülmekte, bir kısmı hepten siyasi hayattan çekilmekte. Zira yüzde 10 barajını altında kalan partilere oy vermeyi düşünen seçmen, ‘oyum boşa gitmesin´ endişesi ile yakın daha güçlü partiye yönelmeyi tercih etmiştir bu seçimde de. Hatay´ın parlamentodaki temsilcileri 2011´de AKP´den Orhan Karasayar, Mehmet Öntürk, Adem Yeşildal ile Hacı Bayram Türkoğlu; CHP´den Mehmet Ali Ediboğlu, Mevlüt Dudu, Refik Eryılmaz ve Hasan Akgöl; MHP´den A. Şefik Çirkin´dir.
2015 07 Haziran: Seçmen AKP´yi ikaz etti
Bu seçimde partiler vekil sayılarını korudu, Hatay tablosu değişmedi; AKP: 5, CHP: 4, MHP: 1. Ancak iktidar partisinin oyları düştü, HDP´nin yüzde 10´lık seçim barajını aşmasıyla ülkede ´yeni Türkiye´ süreci başladı. Hatay´ın yeni vekilleri de şu isimlerden oluştu: AKP Adem Yeşildal, Orhan Karasayar, Mehmet Öntürk, Mehmet Alğan, Hacı Bayram Türkoğlu. CHP Hilmi Yarayıcı, Mevlüt Dudu, Serkan Topal, Birol Ertem. MHP Adnan Şefik Çirkin.
7 Haziran: Seçmen AKP´yi ikaz etti
Bugünün düzenlemesini o günden gördüğümüzde 7 Haziran´da koalisyona yönelmeyen AKP´nin tercihlerini daha iyi anlayabiliyoruz. 25. Dönem genel seçim sonuçlarını masaya yatıran siyasiler, barış ve demokrasi taleplerinin öne çıktığını, bir koalisyon tablosunun ortaya çıktığı yorumunda birleşiyordu. AKP Milletvekili Mehmet Alğan, seçmenin sandıkta bir ikazda bulunduğunu kabul ettiklerin, seçim sonucunun 12 yıllık tek parti iktidarını bu dönemde gözden geçirme mesajı verdiğini belirtiyordu. Alğan, 'Şüphesiz bir ikaz sözkonusu. Toplum yönetmemize değil, tek başımıza yönetmemize itiraz ediyor. Seçim sonucu bunu gösteriyor” diyordu. Milletvekili Orhan Karasayar da sandığın ülkede bir koalisyon tablosuna işaret ettiğini, liderlerin ortak paydada buluşup ülkeyi hükümetsiz bırakmayacaklarını umduklarını söylüyordu.
CHP´nin yaklaşımı ise hedefle açıklanıyordu. Cumhuriyet Halk Partisi´nden ikinci dönem Hatay milletvekili seçilen Av. Mevlüt Dudu, 7 Haziran seçiminde Türkiye´de ve Hatay´da hedeflerine ulaşamadıklarını, seçimlerin bir döneme ´dur´ dediğini kaydediyordu. Seçmenin 3 partiyi ülkenin barış ve huzura götürmek için görevlendirdiğini anlatan Dudu´ya göre, ‘Türkiye bir koalisyon dönemine gidiyor ve CHP bunun içinde mutlaka olacak. CHP´siz bir koalisyon Türkiye´nin sorunlarını çözmeye muktedir olamaz´dı. 5. milletvekili olarak Kırmızıoğlu´nu parlamentoya gönderemeyen CHP´de ‘gelecek dönem´ beklentisi de oluşmuştu artık.
Seçim sonuçlarının açıklanmasının hemen ardından yerelde ilk ‘istikrar´ vurgusunu ise Antakya Belediye Başkanı İsmail Kimyeci´den duyuyorduk. Kiymeci, “Şu bir gerçek ki Türkiye´nin istikrarı için, kalkınması ve refahı için tek başına iktidar şarttır” diyordu.
Kasım 2015: Hatay´da tablo değişmedi, sağın oyu AKP´ye aktı
Nitekim koalisyon görüşmeleri esnetilerek engellenen ve 1 Kasım´da seçime gitme kararı alınan ülkede ‘istikrar´ kavramı yeni seçim döneminin de sloganı olmuştu. Milletvekili Karasayar da savunma alanından eğitim, ekonomi, sosyal hayata kadar ülkenin bu gücü kendi partilerinin iktidarlarında sağladığını belirtti. Seçmenin 1 Kasım seçiminde yeniden bir koalisyonu işaret etmeyeceğine inandığını savunan Karasayar, “Milletin buna müsaade edeceğini tahmin etmiyorum. Vermez diyorum. Bu millet ülkesinin geleceğini, kendi çoluğunun, çocuğunun, torununun geleceğini siyasetin üstünde tutacaktır. Kamuoyunda da bunu görüyorum” diye konuşuyordu.
5 ay ara ile yapılan ikinci seçimin sonuçlarına göre Hatay´da tablo değişmedi ve 7 Haziran´da partiler aldığı milletvekili sayısını korudu. Ancak MHP ve AKP listelerinde değişiklik yaptığı için, iki partiden de birer milletvekili değişmiş oldu. Hatay´ın yeni milletvekilleri AKP´den Adem Yeşildal, Orhan Karasayar, Mehmet Öntürk, Fevzi Şanverdi ve Hacı Bayram Türkoğlu; CHP´den Hilmi Yarayıcı, Mevlüt Dudu, Serkan Topal ile Birol Ertem; MHP´den ise Mehmet Ahrazoğlu olarak belirlendi.
5 ay arayla gerçekleştirilen milletvekilliği genel seçiminde Hatay´da AKP, 5 puanlık bir artışla seçmen sayısını 322 bin 419´dan 381 bin 158´e yükseltti, Hatay´daki oy artışını ildeki 15 ilçenin tamamında yakaladı.
AKP´nin Reyhanlı´da yüzde 71´e yükselen 9 puanlık bir oranlık artışta ilk sırayı oluşturması liste değişikliği ile açıklanabilirken, Arsuz´daki artışı ise yeni katılan seçmen ve sağ partilerden cüzi de olsa giden oylarla gerçekleştirmişti.
Hatay genelinde yaklaşık 10 bin SP oyunun AKP´ye kaydığı görülüyordu.
MHP´nin bir önceki seçime göre kaybettiği 11 bin oyunun önemli bir bölümünün yine AKP´ye gittiği yorumu yapılıyordu. İskenderun´daki sürpriz ise yine yüzde 5´lik artışı yakalayan AKP dışındaki partilerin oy kaybına uğraması oluşturuyordu.
HDP açısından Hatay, Türkiye genelinde oyunu 58 binden 61 bine taşıyarak arttırdığı tek ildi. İskenderun´da oy kaybı yaşayan HDP, rekor artışı Samandağ ve Defne´de yakalamıştı.
CHP ise Antakya, Arsuz, Defne, Erzin, Kumlu ve Samandağ dışındaki 9 ilçede, 7 Haziran´a göre oy kaybetmişti.
Son Söz:
Tabloları 24 Haziran ilişkisiyle kurken seçim ittifaklarının HDP dışındaki partiler için seçim barajını fiilen sıfıra çekmesiyle Hatay´da 1 Kasım 2015´te AKP´ye giden sağ oyların partilerine geri dönmesi surpriz olmayacaktır. Yine biliyoruz ki, 1 Kasım seçimleri 24 Haziran´ın yollarının kilometre taşlarını döşedi. Bugün yapılacak milletvekilliği ve cumhurbaşkanlığı seçiminde neyi, neden, kim için oylayacağını bilerek tercih mührüne el uzatalım.
