İskenderun/SES
Amatör dallarda çok hissedilmese de, özellikle futbol endüstrisinin Covıd-19 risklerini yöneterek ekonomik olarak ayakta kalmaya çalıştığını anlatan İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) öğretim üyesi Dr. Şahin, şu değerlendirmeyi yaptı: 'Covıd-19 ülkelerin gelişmişlik düzeylerini tanımaksızın, bütün dünyada eğitim, finans, sağlık ve ticaret kurumlarını etkisi altına almaya devam etmekte ve spor ekosistemi için de durum farklı değil. Kalabalık ortamların Covıd-19 salgınının daha da yaygınlaşması olasılığını artırdığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Spor müsabakaları da bu konuda mükemmel bir örnek teşkil etmektedir. Binlerce taraftarın katıldığı spor etkinliklerinin Covıd-19 vaka sayısını hangi boyutlara taşıyabileceği aşikârdır. Salgının etkisini minimize etmek amacıyla, Belarus gibi birkaç ülke hariç, dünyada spor organizasyonları iptal edildi veya ertelendi. Global düzeyde bu duruma, Tokyo 2020 Yaz Olimpiyatlarının ertelenmesi en somut örnek olarak verilebilir. Şüphesiz bütün bu gelişmeler, Covıd-19 salgınının spor ekonomisine ciddi derecede zarar vermesine sebebiyet vermiştir. Spor büyük bir ekonomidir. Spor ligleri düşünüldüğünde; temel gelir bileşenlerinin yayın, ticari ve maç günü gelirleri olduğu söylenebilir. Her bir bileşenin toplam gelir içerisindeki payı, spor kulübüne göre farklılık göstermektedir. Örneğin, 2019 verilerine göre dünyada futbol kulüpleri içerisinde 841 milyon euro ile en çok gelire sahip olan İspanyol Barcelona kulübün, gelirinin yüzde 46´sı ticari faaliyetlerden, yüzde 35´i yayın haklarından ve yüzde 19´u maç günü gelirlerinden (bilet, forma satışı gibi) oluşmaktadır. Bazı kulüplerde maç günü gelirlerinin toplam içerindeki payı yüzde 40´lara varabilmektedir. Sonuç olarak, bu gelirlerin sağlanabilmesi, müsabakaların oynanabilmesine bağlıdır. Futbolcudan yayıncı kuruluşlara, stadyumlarda çalışanlardan kulüplere, spor ekosisteminde çarkların sağlıklı şekilde işleyebilmesi müsabakaların oynanabilmesine endekslidir. Günümüzde liglere devam edilebilmesi yönünde kararlar alınmaya çalışılması spor sektöründeki faaliyetlerin sürdürülebilirliği ile doğrudan ilintilidir. Bu noktada, spor, ekonomi, sağlık gibi alanlarda, çok yönlü kriterleri ve parametreleri barındıran ve de ödünleşim gerektiren bir karar verme problemi ortaya çıkmaktadır. Sonuçların ciddiyeti karar vericilere önemli sorumluluklar yüklemektedir.'
Durumu endüstri mühendisliği disiplini perspektifinden değerlendiren Dr. Şahin, İSTE´den yapılan açıklamaya göre değerlendirmesini şöyle sürdürdü: 'Yöneylem araştırmasının başarılı uygulamalarından olan gelir yönetimi-dinamik fiyatlandırma yöntemlerinin Covıd-19 Salgını sürecinde spor sektöründeki kritik kararların alınması ve ekonomik problemlerin çözümü için kullanılabileceğini belirterek, “Gelir maksimizasyonu amacıyla, fiyata duyarlı taraftarları stadyumlara çekmek adına, bilet fiyatlarının farklı faktörlere göre düzenlenmesi esasına dayanan, daha çok uçak biletlerinin ve otel odalarının fiyatlandırılmasında karşımıza çıkan, gelir yönetimi veya dinamik fiyatlandırma stratejisi spor sektöründeki müsabakaların oynanacağı salon veya stadyumlar için de kullanılabilir. Türkiye´de bu alanda yaygın uygulamasının olmamasına karşın; Covıd-19 dolayısıyla olası stat kapasitesinin belirli bir oranının kullanılması zorunluluğu, artan maliyetlerden dolayı mevcut kaynaklardan maksimum düzeyde yararlanma gerekliliği gibi etkenler, bu fiyatlandırma stratejisine geçişi hızlandırabilir. Covıd-19 salgını etkisi dinamik fiyatlandırma modellerinde ilave bir parametre olarak yer alabilir. Dile getirilen ‘hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı´ ifadesi spor sektöründe taraftarların Covıd-19 sürecinde müsabakalara katılma konusunda verdiği cevaplar ile doğrulandı. Amerika´da yapılan bir ankete göre, en önemli faktörler olarak, stadyumlarda dezenfektanların bulundurulması ve dezenfeksiyon işlemlerinin yapılması, çalışanların sağlık taramalarının yapılması ve stat kapasitesinin yarısı kadar bilet satılması öne çıkmaktadır. Spor sektöründe Covıd-19 etkisi azalsa bile, belirli bir süre daha devam edecek gibi görünmektedir.'