Termikte ´kümülatif etki´ kararı

Akın Bodur/İskenderun

Doğu Akdeniz Bölgesindeki çevreciler ile meslek odalarının yörede yapılan termik santrallere ilişkin açtığı davada, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Erzin´deki termik santralin lisan izninin iptalini onayladı. 

İskenderun, Antakya, Samandağ, Erzin, Adana, Mersin, Tarsus çevre koruma dernekleri, Adana Tabip Odası, Adana Ziraat Mühendisleri Odasının, İskenderun Körfezi´nde yapımına başlanan ve tamamlanan termik santrallerin yarattığı kirliliğin ´kümülatif etkisi´ne (toplam etkisi) yönelik açtığı davada, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 2´ye karşı 13 oyla kabul edildi. 

Doğu Akdeniz Bölgesindeki çevrecilerin, 8 termik santrala karşı ayrı ayrı açtığı dava kapsamında görüşülen kararla, Yumurtalık Ayas Enerji 800 MW Kömürlü Termik Santral içın lisans iptali davasında, ikinci kez Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararı çevrecilerin lehine sonuçlandı. Çevrecilerin avukatı İsmail Hakkı Atal, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu karanının verdiği kararın çok anlamlı olduğunu ifade etti. Atal, 'Karar tarihinin, FETÖ operasyonlarından sonra olması nedeniyle, içtihadın sürekliliği ve davalarımızda dayanak olarak kullanılabilmesi açısından tarihinin çok önemli olduğunu düşünüyorum' dedi. Doğu Akdeniz Çevre Dernekleri (DAÇE), 2011´de İskenderun Körfezinde yapılan ya da planlanan kömür ve doğalgazla çalışan ya da çalışacak 8 termik santrale karşı lisan ve önlisani iptali davası açmıştı. DAÇE geçen yıl da bölgede 7 termik santrale karşı dava açmıştı. 

Danıştay kararı kümülatif etkiyi belirtiyor

Davanın 10 Haziran 2011 tarihinde açıldığını ve Danıştay 13. Dairesinin 2011/3904 E kararı ile Yürütmenin durdurulması talebinin reddettiğini, 27 Ocak 2012 tarihinde red kararına karış itiraz edildiğini, Dİİ´in 2012/222 YD no ve 21 Ocak 2013 tarihli kararında 7´ye karşı 8 oyla itirazlarının kabul edildiğini anlatan avukat İsmail Hakkı Atal, 'İtirazımızın 7´ye karşı 8 oyla kabul edilmesi ile Danıştay 13. Dairesinin 2 Ocak 2012 günlü 2011/ 3904 E. sayılı red kararının kaldırılmasına karar verildi. Danıştay 13. Daire 2011/3904 E. Yürütmenin durdurulması talebinin reddi kararı ikinci kez 04 Şubat 2016 tarihinde alındı. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, son kararını da 2´ye karşı 13 oyla itirazımızın kabulünü yineledi ve Danıştay 13. Dairesinin 27 Ocak 2012 günlü 2011/3904 E. sayılı red kararı kaldırıldı. Şunu da belirteyim; 16 Ağustos 2016 tarihindeki kararla aynı doğrultuda. İskenderun Atlas enerji 800 MW Kömürlü Termik Santralle ilgili DİİK´nun 2016/172 YD itiraz da 18 Nisan 2016 tarihli karar da 2´ye karşı 13 oyla lehimize. Erzin Egemer  900 MW doğalgazlı termik santralle ilgili DİİK´nun 2016/172 YD itiraz da 18 Nisan 2016 tarihli 13/2 lehimize kararı da 16 Ağustos 2016 tarihinde tebliğ edilmişti. Ancak son alınan karar ile elimiz daha güçlendi' değerlendirmesini yaptı. 

Atal, şunları belirtti: 'Açtığımız termik santral davalarında; ÇED iptal, lisans iptal veya önlisans iptali davalarında artık kümülatif etkiyi vurgulayabiliriz. Hatta bundan sonra bir adım daha öteye giderek, ülkesel kümülatif etki, küresel kümülatif etki, sınıraşan kirlilik noktalarından da mahkemelere başvuru yapabiliriz. İşletmede olan, davası daha önce kaybedilmiş veya dava açma süresi geçirilmiş termik santraller aleyhine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararları dayanak yapılarak,kümülatif etki nedeniyle valiliklere kapatılması için idari başvuru ve EPDK´ya da lisans iptali için idari başvuru yapılabilir. Zımni red işlemi oluşturularak, işlemin iptali davası açılabilir. Çevreciler olarak, Yumurtalık Sugözü Termik Santrali için 2009´da valiliğe kapatılması için idari başvuru yapıp zımni red işlemi oluşturduktan sonra dava açmıştık ancak bu dava reddedilmişti.  Temyiz v.s. aşamaları da tamamlanmıştı. Şimdi sırada Anayasa Mahkemesi var.'

Davalar, mevzuat değişikliğini getirdi

Atal, 'Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararında, ´... aynı coğrafi bölgede bu kadar çok termik santralin yan yana kurulmasının sözkonusu olduğu bu durumda, santrallerin bölgesel bazda çevreye olan etkisinin neler olacağı konusunda bir değerlendirme yapılması gerektiği belirtiyor' açıklamasını yaptı. Atal, Açtığımız davalar, aldığımız kararların EPDK açısından önemli bir sonucu da var. EPDK 2011 yılında açtığımız davaların sonucunda 2013 yılında DİİK´nin verdiği içtihat niteliğindeki kararlardan sonra 2015´te yönetmelik değişikliğine giderek, lisans işlemini ÇED süreci sonrasına taşımış, ÇED´den önce ise önlisans usulü yoluna gitmişti. Yani 2015 öncesinde lisans+ÇED olarak özetleyebileceğimiz usul var iken; 2015 sonrasında önlisans+ÇED +lisans usulü geldi. Bu mevzuat değişikliğinden sonra 4 termik santral lisans iptal davası, 3 termik santral önlisans iptal davası açtık. Yumurtalık´ta kömürle çalışan 1210 MW gücündeki İskenderun Enerji Üretim ve Tic. A.Ş´ye, Yumurtalık´ta kömürle çalışan 1200 MW gücündeki EMBA A.Ş.´ye, Ceyhan´da kömürle çalışan 100 MW gücündeki Tunaş Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş.´ye ve Erzin´de kömürle çalışan 900 MW gücündeki Selena  Elektrik ÜretimA.Ş´ye lisans iptal davası açtık. İskenderun´da kömürle çalışacak 1236 MW gücündeki Tosyalı Elektrik Enerjisi Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş.´ye, İskenderun´da kömürle çalışacak 680 MW gücündeki Atakaş Elektrik Enerjisi Üretim A.Ş.´ye, Yumurtalık´ta da 800 MW gücündeki Sanko Petrokimya Mamülleri Sanayi ve Ticaret A.Ş´ye karşı önlisans iptal davası açtık. Türkiye´de ilk olarak bizim açtığımız önlisans iptal davalarında, EPDK´nın itirazlarına rağmen, mahkemeler davanın esasına girmeye de başladı. İskenderun´da Atakaş kömürlü termik santralinin önlisans iptaline ilişkin Ankara 12. İdare Mahkemesinin ara kararı da bunu ifade ediyor. Termik santral davalarındaki içtihatlar nedeniyle hükümetin mevzuat değişikliğine gitmesinin diğer bir önemli yansıması ise, hükümet kurumlarının yaptığı hatalı işlemler nedeniyle Akkuyu´da ÇED´in hükümsüz hale gelmesidir. 13 kurumun davacı olduğu Akkuyu Nükleer Santrali ÇED iptal davasını kazansak da kaybetsek de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yeni bir ÇED daha yaptırmak zorundadır. Çünkü, Yürürlükteki Elektrik Piyasası Kanununun 6. maddesine göre, ´Üretim lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişiye öncelikle, üretim tesisi yatırımına başlaması için mevzuattan kaynaklanan izin, onay, ruhsat ve benzeri belgeleri edinebilmesi ve üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkını elde edebilmesi için kurum tarafından belirli süreli önlisans verilir´ şeklinde mevzuzat değişikliğine gidilmiş ve belirttiğim önlisans usulü getirilmiştir. Akkuyu´da ÇED duyurusu 24.10.2014 tarihinde yapılmış ve 01.12.2014 tarihinde ise ÇED olumlu kararı verilmiştir. Akkuyu Nükleer Santrali önlisansı ise 25.06.2015 tarihinde, mevzuata aykırı bir şekilde, 01.12.2014 tarihli ÇED olumlu kararından sonra verilmiştir. Bu durumda, mevzuata göre hukuken amsaklık ortaya çıkmıştır' diye konuştu.