Yerli tohum özel sektörün de gözdesi

Sadet Berkyürek/İskenderun

CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur´un yerli tohum önergesini yanıtlayan Tarım ve Orman Bakanı Dr. Ekrem Pakdemirli, genetik kaynak olarak kullanılan yerli tohumlardan geliştirilen ve tescil edilen yeni çeşitlerin sektörün kullanımına sunulduğunu, yeni çeşit adaylarının da özel tohum firmalarına devredilerek özel firmaların ıslah programlarında kullanıldığı, firma adına da yerli çeşitler olarak tescil edilerek piyasaya sunulduğunu, halen tohumculuk sektöründe 939 firmanın faaliyet gösterdiğini belirtti.
Yerli tohumların tüm bölgelerden ‘genetik kaynak´ olarak toplanarak TAGEM´e bağlı İzmir´deki Ulusal Gen Bankası ile Ankara´daki Türkiye Tohum Gen Bankasında korunduğunu ve araştırma enstitülerinde ıslah çalışmalarında kullanıldığını hatırlatan Tarım ve Orman Bakanı Dr. Ekrem Pakdemirli, CHP Milletvekili Güzelmansur´un 7 Ocak´ta TBMM´ye Başkanlığına verdiği soru önergesini 11.02.2020 tarih ve 451900 sayılı 2 sayfalık yazıyla yanıtladı.
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) tarafından üretilen ve dağıtımı yapılan tohumlukların tamamının Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü TAGEM´in geliştirdiği yerli menşeli çeşitlerden oluştuğunu kaydetti. TİGEM tarafından tohum üretimi amacıyla tarla bitkileri olarak buğday arpa, triticale, yulaf, mısır, kırmızı mercimek, yonca, korunga, fig v.b. çeşitlerin yetiştirildiği belirten Pakdemirli, 2006´dan bugüne 8,6 milyon ton sertifikalı tohum üretildiğini, bunun 2,2 milyon tonunu tarla bitkilerinin oluşturduğunu bildirdi.

Havuç ve lahanada yerli çeşit geliştiriliyor
TAGEM ve TİGEM işbirliğiyle 2017 yılında Antalya/Boztepe işletmesinde Yerli Sebze Tohumçculuğunun Geliştirilmesi Projesi´nin uygulamaya konulduğunu, proje kapsamında toplan 10 dekar sera alanında domates, hıyar, biber, patlıcan ve kavun tohumu üretildiği, üretim ve dağıtımın devam ettiği bilgisine de paylaşan Bakan Pakdemirli, havuç ve lahanada yüzde yüz dışa bağımlı ülke algısının ise doğru olmasını ifade etti. Ülkemizdeki kayıtlı türlere ait bilgilerin yer aldığı Milli Çeşit Listesi ve Standart Tohumluk Kayıt listelerine göre şeker pancarında 102, havuçta 56, beyaz lahanada 53 çeşit kaydın bulunduğunu ifade eden Pakdemirli, ıslah çalışmaları ile lahanada yerli çeşitlerin geliştirildiğini, havuşta ise yerel kaynaklardan toplanan örneklerin hem gen bankalarında koruma altına alındığını hem de Araştırma Enstitüleri tarafından çeşit geliştirmeye yönelik ıslah çalışmalarında kullanıldığına dikkat çekti.

Yabancı firma sayısı ve pazar payı yanıtsız kaldı
Kışlık sebze yetiştiriciliğinde hat ve çeşit geliştirmenin bir proje olarak Aralık 2018´de başlatıldığını, proje kapsamında soğan, havuç, marul, kırmızı baş lahana ve brokolide gen havuzlarının genişletilerek uygun yeni hat ve çeşitlerin geliştirileceği bilgisi yer veren Pakdemirli, genetik kaynak olarak kullanılan yerli tohumlardan geliştirilen ve tescil edilen yeni çeşitlerin sektörün kullanımına sunulduğunu, yeni çeşit adaylarının da özel tohum firmalarına devredilerek özel firmaların ıslah programlarında kullanıldığı, firma adına da yerli çeşitler olarak tescil edilerek piyasaya sunulduğunu, halen tohumculuk sektöründe 939 firmanın faaliyet gösterdiğini belirtirken yabancı şirket sayısı ve ülkemiz topumculuk pazarındaki payını ise yanıtsız bıraktı.

Güzelmansur: Gıda, enerji kadar önemli bir güç
Enerji ve gıda Önergesinin gerekçesinde dünyada gıdanın enerji kadar büyük bir güç olduğunun altını çizen Güzelmansur ülkemizde yerli tohum yerine sertifikalı diye yabancı tohumların desteklenmesinin sakıncalarına değinerek, şunlara dikkat çekmişti: “Yerli tohumların iklim değişikliklerine, hastalıklara, zararlılara dayanıklı olması, insan sağlığı açısından çok yararlı olan vitamin, mineral ve fitokimyasallar bakımından zengin olması yerli tohumun önemini daha da artırmaktadır. Hal böyleyken 2006 yılında yürürlüğe giren Tohumculuk Yasası ile yerli tohum yerine, yabancı şirketlerin ürettiği hibrit diğer adıyla sertifikalı tohumlar desteklenmektedir. Oysaki besleyici değerleri olmayan, iklim değişikliklerine dayanıklılığı bulunmayan bu tohumlar ülkemizin hem ekonomik kaynaklarını hem de tarımını yok etmektedir.”

Hangi soruları yöneltmişti?
Güzelmansur, Bakanlık yanıtına konu olan şu soruları yöneltmişti: Ülkemizde 2006 yılından beri, yıllar itibarıyla, tarla bitkileri, meyve ve sebzede üretilen sertifikalı tohum miktarı nedir? Bu tohumların ne kadarını yerli tohumlar oluşturmaktadır? 2019 yılında ülkemizde ekimi yapılan tarla bitkisi, meyve ve sebzelerin ne kadarı yerli tohumlardan oluşmaktadır? Havuç, lahana, şekerpancarında yerli tohum olmadığı, bunlarda %100 dışa bağımlı olduğumuz bilinmektedir. Ülkemizde tamamıyla dışa bağımlı olduğumuz diğer tarla bitkileri, meyve ve sebzeler nelerdir? Bakanlığa bağlı araştırma enstitüleri tarafından, bugüne kadar ıslah edilen ve tescillenen yerli tohum türleri nelerdir? Ülkemizde tohumculuk sektöründe faaliyet gösteren yabancı şirket sayısı ve bunların ülkemiz tohumculuk pazarındaki payları nedir?