Çevremizdeki insanlarla sağlıklı bir iletişim kurmak için önce kendimizi tanımamız gerektiğini, Doğan Cüceloğlu’dan sık sık duymuşuzdur. Kendini tanımayan insanın çevresiyle sağlıklı bir bağ kuramayacağını önemle vurgulardı. (Allah rahmet etsin) Kişisel gelişimcilerin sıkça dile getirdiği bir konu; “Kendini tanımak…”
Eskiden böyle bir söz ciddiye alınmaz, gülüp geçilirdi belki de… Öyle ya, “İnsan kendini bilmez mi?”
Peki gerçekten kendimizi tanıyor muyuz, yoksa tanımak mı istemiyoruz? Bu konuyu düşünürken, Yunus’un bir dizesini hatırladım. “Bir ben vardır bende benden içeri…” dizesinde bahsettiği, içimizdeki bizi kendi başına bırakıp yok mu sayıyoruz?
Carl Gustav Jung, içimizdeki bize gölge arketipi diyor. Gölge, bireyin bastırdığı yönlerini; kabul edemediği arzularını, düşüncelerini ve toplum tarafından hoş görülmeyen eğilimlerini temsil ediyor.
Biraz daha açarsak, gölge; içimizde yaşadığı halde bizim ondan köşe bucak kaçtığımız, olmak istemediğimiz parçamız olarak açıklanabilir. Yani, aslında kendi isteğimizle değil, toplum tarafından onaylanmama korkusuyla gölgeye karşı çıkıyoruz. Bunu fark ederek, bilerek ve zorunlu olarak yaptığımız zamanlar olsa da çoğunlukla fark etmiyor, kendi isteğimiz sanıyoruz.
Gölgeyle tanışmak, kendimizi tanımak ve gerçek benliğimize kavuşmak olarak tanımlanabilir.
Kendimizi tanımak uzun yıllarımızı alabilir hatta hiç tanışmadan göçüp gidebiliriz.
Zira kendimizi tanımak, kendimizle yüzleşmeyi gerektirir ve bu yüzleşme çoğumuz için hiç de kolay değildir. Yüzleşmek, yeni bir yola girmemizi, bazen de alıştığımız konfor alanını terk etmemizi gerekli kılabilir.
Bu adımı atmak gerçekten çok büyük kararlılık ister.
*
Kendini tanıma ve kendini bulma üzerine yazılmış yüzlerce kitap vardır. Bunlardan biri de Hermann Hesse’nin “Siddhartha” isimli kitabı.
“Siddhartha” insanın kendi benliğini bulma, iç huzurunu keşfetme ve yaşamın anlamını öğrenme yolculuğunu anlatan bir kitap.
20. yüzyılın önemli yazarlarından Hermann Hesse Avrupalı olsa da Hindistan başta olmak üzere çoğu asya ülkelerine giderek doğu felsefesini incelemiş bir yazar. Bu deneyimlerle “Evrensel bir rehber ve içsel bir yolculuk kitabı” olarak tanımlanan “Siddhartha” ortaya çıkmış. Konuya ilgisi olanların ilgisini çekecek bir kitap olduğunu söyleyebilirim.
Hepimizin aşina olduğu, kendini tanıma üzerine söylenen sözlerin bazıları…
-Sokrates felsefesinin temel ilkesi: “Kendini tanı.”
-Aristotales: “Kendini bilmek, bütün bilgeliğin başlangıcıdır.”
-Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî: “Sen kendini bir hiç sanırsın ama âllemler sende dürülüdür.”
-Yunus Emre: “İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir. Sen kendini bilmezsen, nice okumaktır.”
-Carl Gustav Jung: “Dışa bakan rüya görür, içe bakan uyanır.”
-Lao Tzu: “Başkalarını bilen bilgilidir, kendini bilen bilgedir.”
Kendini tanıyan ve o tanıdıkla uyum içinde olanlar başkalarına da farklı gözle bakıyor. Tanık olduğu olumsuz davranışların altında bir hikaye olduğu bilincine ulaşıyor. Daha naif, ılımlı, hoşgörülü kimliğe bürünüp, dış dünyayı anlamanın hazzını alabilmek mümkünmüş meğer…
